To plant a garden is to believe in tomorrow!
En dat is precies wat wij, moestuinders doen, wat er in de wereld om ons heen ook gebeurt!
Niet om onze ogen te sluiten voor het verdriet en de pijn van de ander,
maar om hoop te zaaien. Letterlijk in de aarde en ook in harten van mensen om ons heen!
Er is meer dan wij kunnen zien èn bevatten...
Zo ben ik superblij met het werk in de tuin en ik doe wat ik kan... maar het plantje
daadwerkelijk laten groeien gaat mijn intelligentie, kracht en kunde ver te boven.
Wát heerlijk dat alles op de juiste tijd gaat groeien en bloeien omdat
er een Schepper is die alles in Zijn hand houdt!
Hierover kan ik me verwonderen als een kind.... stilstaan bij nieuw leven!
Door het prachtige voorjaarsweer ben ik dit jaar vroeg gestart in de tuin
en zelfs op school: eind maart gaf ik al de eerste schooltuinles.
Nu geef ik elke week les, maar tuinles geven is echt ontspannen,
alsof ik op reis ga, samen met kinderen en onderweg van alles mag genieten!
Want niet alleen de bestemming is het doel, ook het onderweg zijn.....
Lees je mee??
Weerpraatje
We hadden het in februari niet kunnen bedenken met die hevige regenval en de
weercodes geel, oranje en afwisselend rood die de (herfst)stormen aankondigden.
Wat zag mijn tuin er als een verzopen kat uit.... gelukkig was maart vrijwel de hele maand droog!
Er is hier geen neerslag gevallen!
tenminste niet nadat ik de regenmeter neerzette, begin maart.
Ik had 'm deze keer droog opgeborgen in de schuur. Want het is me al zeker twee keer overkomen
dat 'ie in de winter (half)vol water bleef staan en vervolgens kapotvroor.
In de schooltuinles ruim ik speciaal tijd in om de thermometer af te lezen
en de neerslag te bekijken in de regenmeter.
Kinderen begrijpen op deze manier al jong dat het weer van invloed is op de tuin.
Deze gegevens worden genoteerd en
na een paar maanden kan er in de klas gerekend worden met deze gegevens.
Ze kunnen een neerslagtabel of temperatuurgrafiek gaan maken.
Leerzaam, toch?!
Natuurlijk hangt de thermometer op een vaste plek en in de schaduw.
Kijk eens wat ik op een zonnige middag op 18 maart kon aflezen?
De plantjes groeien onder glas, in de koude kas, dan ook wondergoed!
Zó koud is die koude kas dus niet.
De koude kas
Er is een verschil tussen een koude kas en een verwarmde kas. Het verschil is simpel: een moestuinder heeft geen geld en middelen (ervoor over) om de kas te verwarmen en een professioneel tuinder wil veel opbrengst genereren door kunstgrepen uit te halen en de kas kunstmatig te verwarmen en de dagen te verlengen door kunstmatig te verlichten. Heb je vast wel eens gezien... die oranje verlichte luchten waardoor ik vroeger dacht: "goh, wat mooi... de zonsondergang zie je nog steeds!" of - afhankelijk van het tijdstip - "Komt het Noorderlicht naar ons land?!" Maar helaas, inmiddels weet ik dat dit om lichtvervuiling gaat: het zijn de tuinders die geen geduld hebben. Of zijn het de consumenten die in december sla en aardbeien willen eten?!
Hoe het ook zij... mijn twee koude kassen blijven het hele jaar onverwarmd en onverlicht. Ik heb wel eens een paar grote waxinelichten in de kas gezet als ik niet wilde dat de temperatuur onder het vriespunt kwam, voor bepaalde planten maar dat was al.
Waarom dan een koude kas? Plantjes groeien beschut tegen de wind en tegen bijvoorbeeld hagel.
Wanneer de zon schijnt, loopt de temperatuur snel op. Zó snel dat het zelfs in maart al zomer lijkt!
En dat is precies de reden dat de kas ideaal is in de moestuin. In de zomer worden de temperaturen tropisch en het duurt lang voordat het in de kas helemaal afkoelt.
Tropische en exotische groenten kunnen op deze manier ook bij ons groeien:
allerlei soorten pepers, paprika's, tomaten, komkommers, loofah, aubergines, kousenband, etc. Sommige van deze groentes kunnen het ook buiten de kas redden, maar je moet dan van tevoren weten of het een warme, droge zomer wordt. En dát kunnen de weermannen en -vrouwen zelfs niet voor een week juist voorspellen, laat staan een hele zomer.
Bij een zonnige muur waar het niet veel waait, heb je kans dat sommige van bovenstaande groenten het goed doen. Een stenen muur houdt de warmte wat langer vast.
Jarenlang had ik druiven in de tuin staan. Ik kon het blad goed oogsten, maar de druiven zelf werden ziek en niet goed rijp. Nu staat
mijn druif in de kas. Ik ben heel benieuwd hoe dat dit jaar gaat.
Ook al stond 'ie meer dan een half jaar in een pot, in de volle grond loopt 'ie prima uit!
Ook de rucola en raapstelen willen in het voorjaar sneller groeien in de kas dan daarbuiten.
Vorige maand schreef ik nog dat raapstelen zó heerlijk makkelijk groeien
en dat slakken ze ook met rust laten.
Ik zie nu goed verschil tussen mijn ene en mijn andere kas.
Raapstelen worden wel gegeten... zelfs hele rijen raapstelen worden afgegraasd.
Er is niks van over, al zag ik in het begin de kleine plantjes boven komen.
Gelukkig in mijn andere kas zijn de raapstelen met rust gelaten en
kan ik ze volgende week oogsten.
Rucola heb ik al een aantal keer afgeknipt en smaakt nu zelfs voor slakken te bitter.
In mijn andere kleine kas had ik de witlofwortels nog laten zitten.
Tijd dat die plaatsmaken voor nog een vroege voorjaarsgroente in de kas.
Onder de grond waren wel geen kropjes, maar wel blaadjes aan het groeien.
Heerlijk, dat verse groen. Ik kocht er in de winkel nog twee biologische kropjes bij
en had er op deze manier toch een lekkere maaltijd aan. (klik)
De witlofwortels hebben hun best gedaan en mogen nu rusten op de composthoop....
Het is alweer bijna tijd (in mei) om de nieuwe witlof te zaaien.
Op deze vrijgekomen plek zaai ik in de kas spinazie.
Spinazie kan goed tegen kou, maar omdat het een korte teelt is, zaai ik het nog even binnen.
Straks kunnen er de tomaten, komkommers, pepers etc. geplant worden.
Startklaar
En dan is het met het mooie weer tijd om de tuin startklaar en zaaiklaar te maken.
Spitten doe ik nooit, maar wat ziet mijn grond er dit jaar goed uit,
met de mulchlaag van bladeren die ik in het najaar over de grond verspreidde.
Dat ga ik voortaan elk jaar doen. Er groeit bijna geen onkruid, de aarde heeft een voedende
bovenlaag van humus en kan sneller bewerkt worden. Een win-win situatie.
Teun helpt me in het voorjaar altijd met fresen.
Dit jaar had hij - als rugpatiënt - wat nieuws bedacht.
Teun wil dat ik met een spitvork
de grond lossteek. Niet diep, oh nee.... net de bovenlaag een beetje los wrikken.
Zo'n 10 cm maar...
Daarna gaat het fresen makkelijker en op deze manier doen we de tuin elke keer een klein stukje.
Zó kon ik begin maart al de uien planten en de wortels zaaien.
Op het net bewerkte (gefreesde) stukje grond.
Heerlijk, zo'n vroege start dit jaar!
En in de grond kunnen plantjes wel overleven, ook al wordt het wat kouder.
Het heeft meerdere voordelen om vroeg te beginnen:
je kunt oud zaad uittesten, komt het niet op, dan ben je goed op tijd om opnieuw
een poging te wagen. Je kunt nieuw zaad kopen of een nieuw plan maken
met het zaaien volgens de maankalender kun je niet elke dag alles zaaien, dus tijd genoeg om een paar dagen te wachten
Ook wil ik in de tuin weer werken met het principe wisselteelt.
Door mijn flexibiliteit kan ik zo'n strak schema weer vrij interpreteren,
maar het begin en het idee is er.
Ik tuinier alleen met zaad waar ik alles uit opkweek.
Gek genoeg koop ik dan wel weer kruidenplantjes, maar ja... die zijn ook zo verleidelijk dichtbij!
Zelfs in de supermarkt kun je er bijna niet omheen èn je kunt ze gelijk in de keuken gebruiken.
Maar verder....
Tot mijn vroeg gezaaide doperwten of peulen niet opkwamen.
Ik keek nog eens op de (dichte) verpakking en snapte het toch wel.
Ze waren houdbaar tot 2020...
Zou ik nieuwe doperwten of peultjes zaaien?
Ik heb nog een zakje liggen, houdbaar tot 2023.
Ik besluit mijn plan om te gooien: tuinbonenzaad kan ik nergens vinden,
maar wel plantjes bij een tuinwinkel.
Die staan nu mooi, startklaar in de tuin op de plek waar de doperwten niet opkwamen.
De stokjes stonden er nog, het net was al gespannen...
Lekker... over een paar maanden verse tuinbonen!
Ik zette deze plantjes trouwens in het donker in de tuin.
's Middags was ik te moe en 's avonds was het nog tot middernacht de juiste
dag volgens de maankalender om deze vruchtgroente in de grond te zetten.
Ben je ook al langs het tuincentrum geweest?
Ik moest er in mezelf wel om lachen toen ik deze kleine plantjes tegenkwam.
De Laurier [Laurus Nobilis] heb ik ooit zó gekocht....
Een klein plantje, meerdere stekjes bij elkaar.
Met veel geduld heb ik 'm vijf jaar geleden uit elkaar gehaald
en besloten er een boompje van te willen hebben.
Met dít....
als resultaat. Geduld in de moestuin wordt beloond.
To plant a laurel is to believe in tomorrow ;)
Soms kun je een nieuwe aanwinst voor je tuin niet in het tuincentrum vinden....
Deze daslook vond ik in het bos op een plaatsje waar heel veel groeit.
Daslook is sinds 2017 geen beschermd plantje meer en het lijkt wel superkracht te bezitten.
Het is super gezond voor je en ik eet het in de korte tijd dat het groeit meermalen per week.
En voor eigen gebruik dichtbij plantte ik een paar uitgegraven bolletjes in eigen tuin.
Startklaar om lekker uit te groeien: de kleine bolletjes vermeerderen zich ondergronds,
en het zaad van de bloempjes zorgt eveneens voor vermeerdering.
Jippie! Ik heb weer daslook in de tuin!
En kijk deze prachtige bloesem shinen....
Deze is van mijn mini nectarineboompje.
Vorig jaar kwam er een soort schimmel in, in plaats van vruchten.
Hopelijk is dat dit jaar anders.
De bloesem ziet er in ieder geval adembenemend mooi uit!
Klaar voor de start van dit nieuwe jaar!
De schooltuinen waren helemaal niet klaar voor de start.
Waar meestal het tuinteam - bestaande uit moeders en een paar juffen -
de tuintjes al aardig onkruidvrij maken, is dat nu niet gebeurd.
De kinderen mogen alles zelf doen.
Gelukkig is het met nieuwe dingen zó dat ze het spannend en leuk vinden.
Toen iedereen een bak toegewezen had gekregen, werd er keihard
gewerkt om de tuintjes startklaar te krijgen.
Natuurlijk met je belangrijkste gereedschap, wat je altijd bij je hebt (ra, ra...);
de uitleg om respectvol met al het leven om te gaan, omdat wij in de wereld van
insecten en tuindiertjes op bezoek zijn
en met de belangrijke definitie van onkruid.
Onkruid an sich bestaat niet,
het is alleen een plantje wat op een plek groeit waar jij het niet wilt hebben.
Ik deelde bijna ter plekke het recept van mijn heerlijke brandnetelsoep ;)
En na alle uitleg en de start om tuintjes onkruidvrij te maken, werden de eerste
aardappels gepoot! Met het heerlijke toekomstbeeld van de leukste les ooit:
na 100 dagen (het zijn vroege aardappels) worden de aardappels geoogst en bakken we
er chips en friet van!
Zaaien en harden
De pepertjes - als allereerste gezaaid - komen lang niet allemaal op.
En waar dit aan ligt??
Een kwestie van nog meer koesteren van de plantjes die wel opgekomen zijn.
Ze staan lekker voor het raam en voor de verwarming (als die nog aan gaat ;))
De muismeloenen zijn goed opgekomen en heb ik alvast overgeplant.
Deze echte klimmers hebben aan een saté prikker al snel niet meer genoeg.
Oh, ik ben zó benieuwd of deze plantjes dit jaar vrucht gaan dragen....
Vorig jaar is dat zowel binnen als buiten de kas niet gelukt.
Slakken waren de boosdoeners.
De eerste komkommerplantjes zijn niet opgekomen...
Ik gaf het een tweede kans: dit zijn de plantjes
die ik van nieuw gekocht zaad heb opgekweekt.
En het groeit goed!
Sommige tuinders kopen speciale komkommerplanten die geënt zijn op een steviger plant.
Ik zaai mijn komkommers altijd en dat gaat prima.
De tomaten lijken wat te vroeg gezaaid....
Of ze staan te warm.
Dit zie je doordat de stengels te lang worden en te dun blijven.
Ik denk dat ik ze nog een keer ga zaaien.
Eigenlijk is de remedie om plantjes te gaan afharden.
Bij sla kan dit prima, maar tomaten hebben toch nog veel warmte nodig.
Zo mag de (nacht)temperatuur niet onder de 12 graden komen, anders stoppen ze met groeien.
Sla kan wondergoed tegen kou.
Na de eerste groei binnen, zet ik ze lekker buiten in de kas.
En ik besluit de rest van de slaplantjes gelijk buiten te zaaien.
Dan groeien ze rustiger en gelijkmatiger.
En dat gaat prima!
Ook kool(rabi) kan wel tegen wat kou....
De plantjes worden er steviger van en groeien evenwichtiger.
Niet met die lange, dunne stengels zoals bij de tomatenplantjes.
Deze koolrabi is overigens wel binnen ontkiemd,
maar staat nu af te harden.
Meer foto's volgende maand.
Kippen
Ik was deze maand behoorlijk gefrustreerd over mijn kippetjes. De hele winter mochten ze
lekker buiten scharrelen op de moestuin, maar nu er nieuwe plantjes in de tuin staan,
wordt hun vrijheid weer ingeperkt. Ik heb er geen zin in dat ze de net gepootte uitjes uitkrabbelen.
Maar waar ik echt gefrustreerd van werd, is dat ze geen eieren meer (in hun hok) legden.
Ja, ze legden nog wel eieren, maar dan in zelf gekozen nest op een geheime locatie.
En aangezien ik hun eerste geheime plaats had ontdekt en leeggehaald,
hadden ze een nieuw plekje met elkaar afgesproken....
En verdorie! Tot op de dag van vandaag heb ik niet kunnen vinden waar dat is.
Ik heb hulptroepen ingeschakeld van buurman Teun - die op het gekakel af zou gaan,
zodra die het hoorde - tot pup Eef die ik aan een ei liet ruiken en vroeg of ze wilde zoeken.
Maar Eef heeft hier nog niet voor geleerd en ik was bang dat ze in het ei wat
ik haar liet ruiken, ging bijten.
Ik probeerde de kinderen te enthousiasmeren met de belofte van een vroege
Paaseieren-zoekactie, maar ze trapten er niet in.
Na verschillende rondjes door de tuin en de aangrenzende tuin te hebben gelopen,
elke keer takken en bladeren optillend om eronder te kijken,
trok ik mijn handschoenen over mijn lange jasmouwen aan om die
vreselijk stekelige braam met zijn kluwen van takken te snoeien.
Misschien was onder die braam de geheime schuilplaats van de kippen.
Maar niks hoor! Alles tevergeefs, ik kan het niet vinden!
En mij maak je niet wijs dat ze niks gelegd hebben....
want nu ze weer in hun hokje zitten met een rubberen ei in het legnest,
kan ik elke dag weer eitjes rapen.
Wát heb ik toch een ondeugende kippetjes!
Hebben jullie nog een idee?!
Geniet van het voorjaar!