Berkensap tappen

Dít kan maar een paar weken per jaar: zelf berkensap tappen! Meestal kan dit in de eerste helft van maart, het vroege voorjaar. Als de middagtemperatuur regelmatig boven de acht graden stijgt, komt de sapstroom op gang. Het is nu in de laatste weken van maart dat je berkensap kunt tappen. Ben je te vroeg, dan stroomt er niks, ben je te laat, dan oogst je een melkachtige vloeistof in plaats van een heldere.

Natuurlijk is het handig als je een berkenboom hebt, wil je berkensap kunnen tappen.... en daar begon voor mij de uitdaging! Want die heb ik dus niet. Met een grote vijgenboom in de tuin, is het wel een beetje op met de ruimte. We wonen tenslotte middenin de stad......

Toch wil ik zo graag dit experiment proberen. Ik las erover in Landleven en...... dat heb je soms, dan laat een idee je niet meer los!

Gelukkig, berk gespot! Meer dan één zelfs, als je erop gaat letten. Je weet wel: die bomen met die mooie witte bast. Eén in een tuin van een-te-koop-staand-huis, één bij de tuinburen en één in de tuin van mijn wijn-maak-vriendin. Het moet een grote, dikke berk zijn, met een diameter van minimaal 25 centimeter, las ik.

Terwijl ik eerder schreef over het snoeien van fruitbomen (mijn vijgenboom), wat je juist moet doen voordat de sapstroom in het voorjaar op gang komt, is nu het tegenovergestelde het geval. Bij het tappen van berkensap maak je juist gebruik van die sapstroom van de berk.

Een berk is een heel sterke, veerkrachtige boom, die op plaatsen groeit waar geen andere boom het redt. Zo komen ze in Scandinavië voor, ver boven de poolcirkel. Een berk is bijzonder taai en heeft een overvloedige sapstroom. Met veel kracht wordt in het voorjaar het 'levenswater' van de berk omhoog gestuwd. Dat is het moment voor het beste berkensap!

Berkensap is goed te drinken voor mensen: helder als water en met een licht zoetige nasmaak. Het geeft het lichaam nieuwe kracht en dat komt goed van pas na een koude, donkere winter. Berkensap bevat onder andere aminozuren, kalium en verschillende soorten suiker. Door de mineralen die het sap schijnt te bevatten, wordt het ook al lang gebruikt om de haargroei te bevorderen. De doorbloeding van de hoofdhuid wordt gestimuleerd en roosvorming en haaruitval worden tegengegaan.

Het berkensap is natuurlijk in eerste instantie voor de boom zelf bedoelt, maar als je een grote, wijdvertakte berk uitkiest, kun je zonder problemen wel 10 liter berkensap tappen zonder dat de boom er hinder van heeft. 

 

Ik mag de boom van mijn wijn-maak-vriendin gebruiken voor dit experiment. Hij is mooi, groot en wijdvertakt. Maar het echte tappen doen we niet bij deze boom.

Dus hier volg ik methode één, de eenvoudigste methode :

Ik knip een zijtak af, hoe dichter bij de stam, hoe beter. Nu kun je gelijk testen of de sapstroom al op gang komt. Of het snijvlak wordt vochtig en gaat druppelen, of het blijft droog.

Ik begon half maart en toen was er nog geen sprake van een sapstroom....

Maar vijf dagen later wel!  Over de afgeknipte tak hang je een fles heen, die je bevestigt met touw.

Zorg ervoor dat de fles er niet af kan waaien, dat het sap erin komt en niet ernaast en dat er geen regen in de fles kan komen. Logisch.....

Een decoratief glazen potje!  Die is alleen geschikt bij droog weer, anders regent het vol.

En zo hingen we de fles aan de tak.

Het werd een bijzonder gezicht: zo'n vijf verschillende flesjes die uiteindelijk in de boom hingen. 

En.... zou ik berkensap kunnen oogsten?

Ja hoor! Een dag later was er al een bodempje in de fles gedruppeld.

 

De smaak is helder als water, ècht puur water. En als het over je tong glijdt, komt daarna een licht- zoete smaak boven. Het smaakt zacht en ergens vind ik het iets hebben van de smaak van rijstebloempap (van Nutricia) voor baby's.... zó mild-zoet.

Het was vast geen verbeelding: ik voelde me daarna heel fris en energiek;)!

Enthousiasme en inspiratie borrelden door dit 'levenswater' in me op.

Deze week ging ik verder met het experiment.  Ik mocht een kleine berkenboom, voorin de tuin,  gebruiken om het sap echt te tappen. Dat is methode twee: in de bast van de boom boor je een gat.

Het grootste deel van de boom bestaat uit dood hout. Maar in de buitenste ring, tussen de bast en het binnenste van de stam, zit een laag cambium. Daar lopen vaten die zowel opwaartse als neerwaartse sapstromen transporteren. De sapstromen lopen dus vlak onder de bast. Ik boor een gaatje door het cambium heen.

Met draaiende boor haal ik hem er ook weer uit, tegelijk met het boorsel, zodat het boorsel niet het gat verstopt en ook niet in het sap terecht kan komen. 

 

Hier zie je het gat in de stam. Er komt gelijk een stroompje helder sap opborrelen. 

Ik heb mijn hevelslang van het wijn-maken meegenomen. Het metalen buisje daarvan sla ik in het gat. Vervolgens schuif ik daarover heen de kunststof slang. 

Door middel van hevelen, komt het berkensap netjes uit de boom, in het flesje terecht.

Al na vijf minuten is de bodem van het flesje bedekt met de heldere vloeistof. 

Nog makkelijker is het om een literkan te gebruiken, met deksel tegen inregenen.

Dan hoeven we niet steeds te checken of het flesje al vol is.

Per ongeluk proefde ik wat regenwater..... dat is echt héél vies! Het smaakt bitter.... is dat die zure (vervuilde) regen? Berkensap is heel anders van smaak.

Dit is de oogst van het berkensap, gewonnen volgens methode één.

Dat gaat druppelsgewijs....

 

En dit is de oogst van het berkensap, gewonnen volgens methode twee.

Dat gaat beduidend sneller, met een stroompje....

Na één dag al een liter sap!

Wat kun je nu doen met dit berkensap?

Je kunt het drinken, het gaat lentemoeheid tegen en helpt je uit de winterdip te komen.

Je kunt het voor limonade of thee gebruiken.

En wat ook gedaan wordt, is:  berkensapwijn maken.

Dit is een langdurig proces en hiervoor heb je best veel berkensap nodig.

Dit jaar houd ik het bij alleen het sap tappen.

Het sap kun je ongeveer een week in de koelkast bewaren.

Wil je het langer bewaren, dan moet het verhit worden.....

Na even rondkijken vond ik verschillende online verkooppunten.

Puur berkensap wordt verkocht voor rond de 10 euro voor een halve liter!

Wel super leuk om het dan eens gewoon zelf geprobeerd te hebben en zo'n exclusief drankje te proeven voor nop!

Op je gezondheid!

Wie heeft er nog een berkenboom in zijn tuin??