Mijn moestuin (maart 2)

Yes! Ik heb gewéldig leuke dingen over mijn moestuin te melden. Geweldig in meerdere opzichten. Ik had in ieder geval geweldig veel werk in de tuin. Want in het voorjaar start alles op in de moestuin. Maar ik ben ook een nieuw project begonnen met schooltuinlessen. Vernieuwend, spannend en super leuk!

Wow!!

Naast de school van mijn kinderen ligt een geweldige natuurtuin.

En één stukje hiervan, netjes omheind, bevat een paar kale bakken.

En een aardbeientoren, zoals je ziet.

Hier komt niet zo heel veel van de grond.

En dat is eigenlijk wel de bedoeling.

Op het officiële schooltuincomplex, waar ik al zeven jaar les heb gegeven,  ga ik dit voorjaar even geen lessen geven.

Maar met de 28 (!) kinderen van groep vijf van deze school, ga ik een hele lessenserie uitwerken.

Beetje hetzelfde, beetje anders als wat ik gewend ben. Niet elk kind krijgt een eigen tuintje, maar daarentegen kunnen we ook in de winter op de tuin werken en oogsten.

Ik heb met de juf van groep vijf overlegd en ze ziet mijn plan helemaal zitten.

Elke week ga ik een uurtje deze klas begeleiden in de schooltuin.

En.........de eerste les zit erop. Onkruid wieden en een half afgebouwde kruidentoren weer afbreken.

Dat stond op het programma.
Vele handen maken licht werk, het was in een mum van tijd gebeurd!

En deze eerste les, zaaide een groepje kinderen, in lege eierdozen, kropsla.

In de vensterbank in de klas, mag deze sla rustig groeien. Een paar kinderen krijgen de taak om water te geven. Ben benieuwd hoe snel het met hun goede zorg begint te ontkiemen.

Volgende week beginnen we met het aflezen van de temperatuur en de regenmeter. Onontbeerlijke meetinstrumenten voor een tuinder en het geeft kinderen inzicht in hoe het weer (en vervolgens de plantjes) zich ontwikkelt.

Het was erg leuk om les te geven en te merken dat de kinderen dolenthousiast werden.

Het is ook leuk om met je handen in de aarde te werken en om met de klas even naar buiten te gaan in een eigen tuintje.

Volgende week mogen de kinderen hun eerste aardappel poten.

En o ja! Na het tuinieren, gaan we met de producten uit de tuin ook aan de slag in de keuken.

Van aardappels kunnen we chips bakken. Van kruiden zetten we thee of maken we kruidenboter. Van diverse groentes maken we groentetosti of groentesoep.

Geweldig om deze drie dingen, die echt mijn hart hebben, te kunnen combineren!

Kinderen les geven, tuinieren en koken.

Dit wordt een topjaar!

En mijn eigen zoon uit groep 5?

Hij zei vrijdagmiddag: "Ik wilde dat het al maandag was en ik weer een nieuwe schooltuinles van je krijg, mam!" Een mooier compliment kan ik me niet wensen.

Naast mijn moestuin, zit een geweldige tuinbuurman. Hij is niet alleen goed in frezen, uitlenen van gereedschap en het geven van tips, maar hij had ook een stukje tuin over, wat vol met rommel lag. Na het weghalen van deze rommel, bleek het om ruim twintig vierkante meter te gaan.

Rechts van het paadje, achter de boom tot aan de groene bamboestruik

Daar kun je heel wat planten op kwijt. En...... guess what? Ik mag het dit jaar gaan benutten.
Dank je wel, buurman Teun! Ik ben er super blij mee!

Netjes gefreesd, herken je het rommelstuk niet meer terug. Er kwamen heel wat stenen uit en takken af, maar ik ga het fijn gebruiken. Ik zie er al pompoenen groeien!

Misschien dat ik nu het jaarrond uit de tuin kan eten?!

Oh ja...... waar het idee opeens vandáán kwam??  Van jong tot oud, wilden mijn kinderen ook een eigen stukje tuin. Nu ja, opeens! Elk voorjaar willen ze het en elke zomer moet ik concluderen dat er alleen maar onkruid groeit.
Maar toch...... jong geleerd is oud gedaan en het is zó leerzaam en leuk voor kinderen.
Dus ik heb ieder maar weer een stukje gegeven. Hoe zou het dit jaar verlopen?

In ieder geval ben ik ze hiermee een klein stapje voor, hoop ik. Hi, hi......

Zaaien
Maart is dé voorjaarsmaand, waarbij je al veel kunt zaaien voor je moestuin. Je kunt voorzaaien in huis in kweekbakjes, maar je kunt ook buiten in de volle grond zaaien.

Hoe start je een moestuin? En hoe begin je?
Je begint met het uitkiezen van datgene wat je in je tuin wilt hebben, wat je lekker vindt om te eten. Simpel! Hiervan koop je zaad bij een tuincentrum, of je besteld het bij een online bedrijf.
Je kunt je ook laten verrassen door de moestuintjesactie van de Albert Heijn, die deze week weer gestart is.
En dan?
Je kunt op al die zakjes kijken wanneer en hoe wat gezaaid dient te worden.
Makkelijker is het om een zaaikalender te gebruiken, zodat je snel een overzicht krijgt.
Kies hiervoor een goede (online) zaaikalender, bijvoorbeeld deze!

Deze maand zaaide ik buiten in de kas of vollegrond:

• kervel
• doperwten
• peulen
• radijs
• veldsla
• kropsla
• zomerwortelen

Binnenshuis in een zaaibakje:

• paksoi
• ijsbergsla
• kropsla
• bleekselderij
• knolselderij
• venkel
• tomaten
• rode peper
• aubergine

Bij de Aldi kocht ik een zakje veldsla met zaaiband. Dit ziet er zó uit. De zaadjes zitten netjes verdeeld over het lint en je kunt ze eenvoudig in een geultje in de grond leggen. Vervolgens  doe je er wat aarde overheen en geef je veel water.

Ik houd niet zo van zaaiband, want meestal komen de zaadjes niet goed op en krijg je hele gaten in je rijtje. En......... ze komen meestal niet goed op bij mij. Ach, give it a chance. 

Ik kocht het vooral, omdat het gelijk de grond in kon.

En oogst je een bepaalde groente vroeg, dan kun je de vrijgekomen plaats nog een keer benutten in hetzelfde seizoen.

Ik zaaide alvast een rij wortels. En voor alle wortelgroentes geldt, dat de grond luchtig genoeg moet zijn. Dit bereik je gemakkelijk door er zand doorheen te werken. Welk zand, maakt niet zoveel uit. Kleigrond, gemengd met zand, wordt luchtiger en losser. En hierdoor krijgen de wortels meer ruimte om te groeien.

Planten en poten

Hoewel het wat vroeg is, poot ik de eerste vroege aardappels.

En het stukje tuin wat ik daarvoor gereserveerd had, heeft een metamorfose ondergaan.

Dit is de vóór-foto.

Aan de linkerkant zie je  heel veel zevenblad groeien

Aan de rechterkant komt de rabarber boven de grond.

Er lag de hele winter gronddoek overheen, zodat het meevalt met het onkruid.

Hoewel.....

De tuinder die hiervoor deze moestuin beheerde, had op deze plek een composthoop en niet alleen tuinafval ging er op. Ik vond ontzettend veel stenen, stukjes glas, panty, touw en plastic.

Bah......

Dit is de na-foto.

Omdat de frees hier niet kon komen, heb ik dit allemaal met de hand opgeruimd.

Schrepel en schepje in de hand, emmers voor het vuil onder handbereik.

En toen mochten de aardappels er van mij al in.

Een vroeg ras, wat over 100 dagen geoogst kan worden.

Hoewel ik bijna alle groentes zelf zaai, koop ik zonder voorafgaand plan, ook wel eens een plantje. Zoals deze, waar ik in de supermarkt tegenaan liep. Spitskool en bloemkool kocht ik.

Deze kolen zijn al afgehard en daarom zette ik ze snel in mijn tuin.

Ze groeien in een zogenaamd potje, een klein geperst vierkantje tuinaarde. Dit droogt snel uit en wil je ze een goede start meegeven, dan kun je ze het beste op de volgende manier in je tuin zetten.

Maak een gat. Doe hier wat (biologische!) koemestkorrels in en schenk het gat vol met water.

Zet dan het plantje erin, lekker stevig, iets dieper dan nodig lijkt.

Maak het gat dicht en het kleine plantje heeft gelijk genoeg water en voedingsstoffen om hard te kunnen groeien.

Op koolplantjes zijn vogels (en trouwens ook rupsen) helemaal dol. Om nog wat voor jezelf te kunnen overhouden, moet je de - vooral jonge - plantjes, hiertegen beschermen.

Hier staan de kleine plantjes, samen met de grote bloemkoolplanten, onder een vogelnet.
Vlinders kunnen hier nog wel doorheen, daar heb je een nog fijnmaziger net voor nodig.
Ik los het eerst even op deze manier op.

Oogsten:

De winteroogst is gedaan. Deze periode moet ik even overbruggen, met het kopen van groentes. Mijn doel om het jaar rond uit de tuin te eten, is ook dit jaar niet helemaal gehaald. Op naar het volgend jaar.

Maar......... ik heb wel iets geoogst. Ik oogstte rucola. Midden in de winter gezaaid en al een tijdlang oogst ik er telkens kleine beetjes van. Hoewel ik het al zo vroeg gezaaid had, zie ik duidelijk dat het pas de laatste weken goed groeit, met grotere, hogere blaadjes. Dit komt toch door het lengen van de dagen en de warmte.

Het leuke is, dat na de eerste oogst het nog zo'n drie keer aangroeit. Trek het dus niet uit de grond, maar snijd of knip het af. Dan heb je er meer aan.
Hetzelfde geldt voor spinazie. Ook die groeit goed en kan ik nu, eind van deze maand, oogsten.
Pas nu, met meer licht en warmte, krijgt de spinazie een groeispurt. En ook spinazie kun je meerdere keren oogsten, als je het afsnijdt.

Onder het motto "if you can't beat it, eat it", oogstte ik zevenblad. Aan de randen van mijn tuin mag dit daarom  nog even groeien. Ik maakte er een lekkere pesto  van. Genoeg voor twee maaltijden. Mijn kids vinden het heerlijk door de pasta en wist je dat zevenblad goed is tegen jicht? Dat is dan weer mooi meegenomen.

Ik oogstte nog meer 'onkruid': ook brandnetels haalde ik uit mijn tuin. De mooie, jonge topjes zijn prima te gebruiken als groente. Tot nog toe droogde ik ze om er thee van te maken.

Even wennen aan de smaak, maar brandnetel hoort echt thuis in een lentekuur als je je lichaam wilt ontgiften en reinigen voor het voorjaar. Brandnetel is bloedzuiverend.

En binnenkort als de tuinkruiden nog wat meer zijn gegroeid, kan ik tuinkruidenrisotto eten.

De andere groentes zullen eerst flink moeten groeien en ik zal geduld oefenen.

Hoewel....... dit groeit werkelijk heel goed

Bloemkool! Een heerlijke groente!! En wat worden die kleine kooltjes, nu ze afgedekt tegen de vogels staan, langzaamaan groot. Dat wordt bloemkool eten in april, als dit zo doorgaat. Wow! Zoals bij meerdere groentes, heb je variaties in zomer, herfst en winterrassen. Dit heb je bij wortels, prei en bloemkool. Maar omdat ik vorig jaar de bloemkool al zo vroeg had gezaaid, dacht ik dat er nooit meer wat eetbaars zou groeien. Dit is echter geen herfstbloemkool en  geen winterbloemkool, maar overblijvende voorjaarsbloemkool. Never heard of it!

Maar stiekem ben ik er wel een beetje trots op! En bij bloemkool geldt, dat het witte gedeelte volledig van de zon afgeschermd moet zijn. Dit doe je het beste door er een groot blad overheen te vouwen of erover te leggen. Doe je dit niet, dan wordt de bloemkool groen. Onder invloed van zonlicht vindt er fotosynthese plaats en maakt de plant bladgroenkorrels aan, vandaar.

Ik heb ook keihard gewerkt om mijn tuin op een natuurlijke manier te kunnen bemesten.

Aan het eind van een droge week, was het hoog, hoog tijd om het kippenbuitenverblijf grondig schoon te maken.

Alles heb ik er uit geschept en vervolgens met twee overvolle kruiwagens naar de moestuin gereden.

Kippenmest bevat veel stikstof, fosfor en kalium. Het zijn drie essentiële voedingselementen die iedere plant nodig heeft. De samenstelling van de mest wordt onder meer bepaald door het feit dat bij vogels uitwerpselen en urine het lichaam samen en via dezelfde opening (de cloaca) verlaten.

De meest efficiënte manier om de waardevolle voedingselementen uit de kippenmest aan de moestuin toe te dienen, is het verwerken van de mest tot compost.

Omdat zuivere kippenmest te slap van structuur is en bovendien zuurvormend is, is bijmengen van structuurmateriaal noodzakelijk. Stro is een klassiek voorbeeld en dat zat er dan ook doorheen.

Op de tuin verdeelde ik de mest over vier vakken. Beetje uitharken. Ik ben benieuwd en probeer het gewoon uit. En mijn buurman bood aan deze kippenmest gelijk wat dieper erdoorheen te frezen. Nog een keertje de grond luchtig maken: geweldig!

Het was heel hard werken, maar wat een voldoening gaf dit: m'n eigen mest verzamelen. Het is mijn eigen kringloopje.

Ik heb mijn kruidentuintje eens flink onder handen genomen. Naast de laurierstruik, wat nu een laurierboompje is geworden, heb ik ook verder wat rust en orde proberen aan te brengen.

Wat overal tussendoor woekert is citroenmelisse en oregano. Zelfs in mijn gazon en tussen de tegels komt dit gewoon op.

Ik heb ze netjes overgeplant en nu zijn ze te koop.

Biologische, geharde kruidenplantjes voor in je eigen tuin.

Heb jij ook interesse? Laat het me even weten.

Ik heb meerdere plantjes!

Kruidenplantjes kun je goed bij tuincentra kopen, maar je kunt ze ook gewoon in de supermarkt kopen.

Daar zijn ze vaak een stuk goedkoper!

Kijk thuis, na je aankoop, gelijk even naar de wortels van de plant, om te weten of je ze in een grotere pot moet zetten.

De 'groenteman' in de supermarkt stelde ik de vraag of de biologische kruidenplantjes afgehard waren. Dit betekent dat ze aan de buitenlucht en koude gewend zijn, er hard voor zijn. Hun stengels zijn dan wat steviger, omdat de groei langzamer is gegaan.

De supermarktmedewerker keek me glazig aan, alsof hij die vraag nog nooit had gehoord (wat waarschijnlijk ook zo was). Uiteindelijk begreep hij wel wat ik bedoelde en dacht hij toch ook, dat ze niet gehard waren.

Geeft niet! Dit kun je ook makkelijk zelf doen.

Zet de plantjes overdag buiten en haal ze 's nachts binnen. Doe dit een dag of drie, vier en laat ze vervolgens ook 's nachts buiten staan. Doe dit van de grond af (op een pottafel ofzo). Na zo'n drie, vier nachten zijn de planten wel goed afgehard. Gaat het opeens keihard vriezen, begin dan weer  met de plantjes binnen te zetten.

Zo niet, dan kun je ze in de grond planten.

Ik heb lekker biologische peterselie en tijm in mijn tuin staan. Het kostte me maar één euro per plantje!

Als je veel in de grond bezig bent, kan het zijn dat je dit beestje tegen komt:

Wie weet wat dit is???

Dit is geen rups.

Het is een emelt of engerling. De larve van een langpootmug.

Kom je die in je tuin tegen, dan kun je deze het beste maar verwijderen. Gooi op de composthoop of in de groencontainer.

's Nachts leeft de emelt boven de grond, de rest van de dag leeft hij in zijn eigen holletje onder de grond. De schade die de emelten veroorzaken, komt door het eten van plantmateriaal wat bladgroen bevat. Zij bijten een deel van de plant af, die vervolgens wordt meegetrokken in het hol. Ook de ondergrondse delen (wortels) van de planten worden niet overgeslagen. De planten raken verzwakt en gaan dood of vallen om.

Met schoffelen kom je ze soms tegen.

Je weet nu wat je met ze kunt doen!

En wie weet wat hier gebeurd kan zijn?
Dit kwam ik opeens tegen in mijn moestuin.......
Een teken van eten en gegeten worden.

Als allerlaatste laat ik nog graag even dit paastuintje zien.
In de veertigdagen tijd voor Pasen, mogen de kinderen dit maken om bewust toe te leven naar het paasfeest.
Ze vinden het fijn om te doen en het heeft een diepe betekenis.
Voor een uitgebreide beschrijving en meer foto's klik hier!

En hiermee sluit ik dit overvolle moestuinblog af.
Het is weer mooi geweest voor deze maand.
Ik ga uitrusten!