Nieuwe zwerm bijen in de achtertuin

 Of ik er verstand van heb en belangstelling ook? Want anders weten we niet wat we ermee moeten....

Bij de app kreeg ik een fotootje van een 'bijennest' in een boom in de straat van Henk.

Een enorme waterval aan bijen zag ik op de foto in de boom zitten.

Na wat heen en weer appen, besloot ik te gaan kijken en dat niet alleen... ik zou goed voorbereid gaan en alles meenemen om deze bijenzwerm te kunnen scheppen.

Daar ging ik op zaterdagochtend op mijn fietsje naar de andere kant van de stad.

En wat ik daar zag deed mijn hart wat sneller kloppen!

Nog nooit heb ik een zwerm alleen geschept, maar ook niet eerder heb ik zo'n grote zwerm bijen zó mooi zien zitten.

 Op de goede hoogte, aan de straatkant zodat ik er makkelijk bij kan.

Yes!! Een waterval van bijen... het zijn er héél errug veel!

Dit wordt mijn volk!!

Kijk je mee met het toch wel spannende avontuur dat ik beleefde!

Zwermen

Wat Henk in de boom had gezien, was geen bijennest, maar een bijenzwerm. Dit is een normale en natuurlijke manier van een bijenvolk om zich te vermeerderen. Zo gauw er een nieuwe koningin (aan) komt, splitst een groot volk zich op. Ongeveer de helft van het volk gaat in het voorjaar met de oude koningin mee om een nieuwe woning te zoeken. 

Is het later in het jaar, dan kan het zijn dat de nieuwe koningin er juist vandoor gaat met de helft van het volk; er is sprake van een nazwerm.

Bijen die mee moeten zijn wat landerig en lui en hangen een beetje rond op en rond de vliegopening, terwijl andere bijen gewoon ijverig hun werk blijven doen. 

Op de één of andere manier weten de bijen gewoon wat hun taak is.

Is het de taak van werksters om mee te gaan met de zwerm om een nieuw huis te vinden, dan zuigen ze hun buikje zó vol met honing dat ze voor drie dagen genoeg hebben.

Wanneer de zwerm  'loskomt', zo wordt dat genoemd, klinkt er een andere zoemtoon in het volk: wat schriller en hoger.

Wanneer je al die duizenden bijen  ziet vliegen - zoveel dat het soms even lijkt of de lucht verduistert - is dat voor veel mensen een angstaanjagend gezicht.

Veel mensen worden er bang van en dat is te begrijpen bij dit natuurverschijnsel.

Toch is angst onnodig: de bijen zijn niet op zoek naar voedsel, ze hebben juist voor drie dagen genoeg bij zich. Ze zijn ook niet in oorlogsstemming, al klinkt hun gezoem dreigend, ze zijn vreedzaam op weg om een nieuwe woonplaats te vinden. Zolang de koningin erbij is, vormen ze ook binnen korte tijd een ordelijke zwerm, met de koningin in hun midden.

Bij een oude en meer geoefende koningin vindt de bijenzwerm een goede plek om te rusten.

Bij een nieuwe, jonge koningin kan de zwerm op de meest onmogelijke plaatsen neerstrijken: in een hele hoge boom, in een schoorsteen of wat dan ook.

Natuurlijk weet ik niet welke zwerm ik precies aantref, maar kijkend naar de tijd van het jaar - en alles is wat aan de late kant dit jaar - , de grootte van het volk en 

de plaats waar de zwerm is neergestreken denk ik dat het een eerste zwerm oftewel voorzwerm is van een groot volk, met de oude koningin erbij. Ze heeft vast plaatsgemaakt (of beter gezegd: móest plaats maken) voor een jonge, nieuwe koningin.

En als er dan twee volken met beide een koningin zijn, dan is een volk vermeerderd: heeft het zich verdubbeld.

Een zwerm scheppen

Ik heb mijn allereerste bijenvolk, vier jaar geleden als kersverse imker, ook geschept...  klik hier om erover te lezen.

Maar dat is al lang geleden.

Je hebt van alles nodig om een volk goed te kunnen scheppen.  Het lijstje:

• Kieps: dat is een bijenkorf of elk denkbaar voorwerp waar het bijenvolk in past en in vervoerd kan worden
• snoeischaar: tenzij een zwerm niet in een boom zit, natuurlijk
• plantenspuit met gewoon water
• stuk karton
• doek of laken
• plakband en/of touw
• trapje: niet nodig wanneer een zwerm vlakbij de grond zit
• veger met zachte haren
• imkeruitusting: kap en handschoenen

Wanneer je alle benodigde spullen hebt, is het daarnaast erg handig als iemand je helpt.

Ik nam alle spullen mee op de fiets, niet met de intentie om de zwerm op dezelfde manier mee terug te nemen naar huis, al deed ik dat wel met mijn eerste zwerm.

Meestal ga je een paar keer op weg voor één zwerm.

Toen ik de straat inkwam, stond Henk me al op te wachten, vlakbij het bijzondere natuurverschijnsel in zijn straat. Ik mocht een keukentrapje gebruiken en zag de grote tros al hangen.

 Ik bekeek 'm van alle kanten.

Het plan bedacht ik gelijk: ik wil de hele zwerm met een stevige ruk aan de tak waar ze omheen hangen, in de kieps laten belanden.

Hiervoor begon ik met het snoeien van in de weg zittende takken.

Ondertussen gebruikte ik de sprayfles. Met gewoon water spoot ik op de vliegende bijen. Het doel is tweeledig: bijen denken dat het regent en gaan schuilen bij de tros en tegelijk is vliegen zwaar en lastig doordat hun vleugeltjes zwaar worden van het water.

Het werkt nooit helemaal, maar een beetje is al fijn.

Ik legde een groot stuk karton van een opengevouwen doos onder de boom.

Alle bijen die ernaast vallen, belandden zichtbaar op het karton - in plaats van in de struikjes -  en kan ik makkelijker afschuiven of afvegen. Ik zette de kieps onder handber8eik.

Toen ik met dit voorbereidende werk klaar was, kwam hét moment.....

Ik moest tegelijk de kieps vasthouden, nog wat water sprayen, op de trap balanceren en een flinke, stevige ruk aan de tak geven waardoor de bijentros in de kieps terecht zou komen. En liefst schep ik alle bijen in één keer of in ieder geval zoveel mogelijk.

Je leest het: ik kwam een hand tekort.

Maar het moest! Want ik was alleen.

Ik deed een schietgebedje terwijl ik daar op het keukentrapje van Henk balanceerde en gaf een ruk!!

De meeste bijen vielen als een enorme, uitlopende slagroomklodder in de omgekeerde bijenkorf.

Deze had ik aan de binnenkant ingewreven met citroenmelisse, de geur die het meest lijkt op de feromonen die vrijkomen als bijen stertselen.

Hopelijk voelen ze zich hierdoor sneller op hun gemak en vliegen ze niet gelijk weer weg.

Gauw ging ik het trapje af, zette de korf neer en deed een laken over de korf.

Ik liet een kier open zodat andere bijen er nog in kunnen.

En dan maar hopen dat de koningin erin zit en er niet ook veel bijen weer uitlopen....

Het lukt nooit helemaal om alle bijen netjes in één keer te scheppen. Dit is de reden dat een imker vaak 's avonds laat in het donker terugkeert, want dan zijn alle bijen voor de nacht bij de koningin gekropen. Ook nu zag ik nog zo'n paar honderd bijen rondvliegen. Na even afwachten kropen er een aantal richting de geur van de koningin, maar veel gingen terug naar de plaats waar ze daarvoor had gezeten: in de boom.

Toen er zich weer een klein trosje vormde, schudde ik deze af in een emmer.

De emmer leegde ik vervolgens in de kieps, bij de rest van het volk.

En door een paar takken los te knippen waar zich daarna weer een klein trosje bijen vormde, kon ik ze bij de rest van het volk in de korf verzamelen.

Ik zette de korf met het laken, rechtop. Bijen vliegen namelijk naar binnen om vervolgens omhoog te gaan. Bij de vliegopening - die ik nauwlettend in de gaten hield - was er veel activiteit. Gingen de meeste bijen nu naar binnen toe? Of kropen ze er juist uit?

Gelukkig zag ik het eerste.... hierdoor weet ik dat de Queen in de korf zit!

En toen begon het lichtjes te regenen, beter kon niet!!

Door de regen gebeurt hetzelfde wat ik met mijn spuitfles water  probeerde te bereiken, alleen dan veel effectiever.

Ik besloot een kopje thee te gaan drinken bij Henk en Schaké.... even uitrusten van de inspannende gebeurtenissen.

Ondertussen vroeg ik mijn lief mij, met de duizenden vrouwen die ik geschept had, op te komen halen met de auto.

Mijn fiets achterop.

Zo gebeurde...

Een paar bijen bleven helaas achter, de overgrote meerderheid ging met haar nieuwe imker op reis.

De korf bond ik niet alleen goed dicht met het laken, touw en ducktape, maar ook wikkelden we er nog een extra deken omheen voor onderweg.

Autorijden met één bij die om je oren zoemt is voor sommige automobilisten al een nachtmerrie - en een scenario voor ongelukken - laat staan duizenden bijen.

Veilig kwamen de bijen bij mij thuis aan. Op de moestuin zette ik snel en vakkundig een nieuw onderkomen voor ze klaar.

Wat bestaat uit een bodem met vliegopening en bodemplaat, een broedkamer met in dit geval zes uitgebouwde ramen was met wat honing erin en een deksel.

Voor gebruik kneusde ik weer wat citroenmelissestelen waarmee ik de geur aan de binnenkant van de kast streek.

En toen kwam het omgekeerde proces: de kieps openmaken en het bijenvolk er weer uit stoten, recht boven de kast.

Bijen kunnen zich door de kleinste openingen heenwurmen - denk aan smalle bloemkelken waaruit ze nectar moeten halen - en dat zag ik ook nu weer. Via plooien en vouwen in het laken en  de deken waren bijen al bezig een uitgang te zoeken.

Net op tijd gaf ik ze hun nieuwe onderkomen.

Ook bij deze actie vallen er altijd wat bijen naast de kast op de grond, maar het overgrote deel van het volk viel als een grote, bewegende deken zó het klaarstaande huis in. Bijzonder!! De andere bijen komen vervolgens wel op de geur af en vinden de opening van de kast zelf.

Dit volk bestond uit zoveel bijen dat ik extra ramen niet in de kast kon hangen, het paste niet. Dat doe ik dan een paar dagen later maar, bij een eerste controle.

Voor deze dag ben ik klaar met dit avontuur!!

Alleen nog een interview met de plaatselijke journalist Robbert voor een krantenbericht. 

 Het is niet alleen bij-zonder nieuws, maar ik vind het ook belangrijk mensen voor te lichten. Wees niet onnodig bang en weet wat je kunt verwachten wanneer je een bijenzwerm ziet. Niet de gemeentelijke verdelgingsdienst bellen, gewoon een imker vragen om te helpen.

Hier het krantenartikel.

Mijn zwerm-schep-avontuur is inmiddels  alweer even geleden. Een paar dagen later opende ik de kast om nieuwe ramen met was in te hangen. Het volk heeft echt haar nieuwe thuis gevonden en zit netjes op de ramen.

Een takje van de conifeer  herinnert nog aan de plaats waar ze vandaan komen.

 Ik zag dat ze al ijverig aan het bouwen waren. En waar ik heel blij van werd, is dat ik....  eitjes zie! Minuscule witte ovaalvormige eitjes waar mijn oog op getraind is om deze te zien, die zag ik nu al.

Dit geeft me belangrijke informatie over de koningin: ze is er, ze is gezond en ze is productief!

Bijen blij, ik blij!!

Ik ben weer een echte imker met bijen!