Bij-na imker

Het begint er nu echt op te lijken:  i k   w o r d   i m k e r!!

Spannend hè?! Vind  ik zelf wel! Voor sommigen is dit misschien een droom die uitkomt, maar ik heb hier als kind helemaal niet over gedroomd ......

Toch volg ik vanaf februari een cursus imkeren. In maart heb ik mijn complete imkeruitrusting en gereedschap aangeschaft en .....dit weekend was ik alweer voor de derde keer tussen de bijen te vinden.

  Ja, ja.... met een Roodkapjes-mand aan mijn arm; zónder koekjes maar mét tabak. Zónder verwennerij voor grootmoeder, maar mét handschoenen, een beitel en een beroker.

Want er komt heel wat bij kijken, wil je bijen houden.

Maar waarom word ik imker?

Honing is lekker, maar daar doe ik het niet speciaal voor.

Nee, het begon zo'n drie jaar geleden toen ik voor het eerst mijn eigen calendulazalf ging maken. Hier had ik bijenwas voor nodig. Ik ontdekte een imker die haar kasten op het wijktuinencomplex heeft staan. Zij was zo vriendelijk om me restjes was te geven, die ze niet gebruikt.

En toen ging ik een keer met een uitrusting van haar, kijken bij de bijen waar die was vandaan kwam. Léuk!!

Ik kwam opeens overal imkers tegen. Ik sprak verschillende imkers (op de foto in Archeon) op verschillende plekken.

Inmiddels was er  het 'jaar van de bij', aandacht voor het welzijn van de bij en de daarbij horende paniek: want het ging niet goed met de bij! Nog dieper drong het besef bij me door dat bijen zó belangrijk zijn als je je eigen fruit en groente teelt. Vindt er geen natuurlijke bestuiving plaats, dan heb je òf geen vruchten òf je kunt alles zelf met een kwastje gaan bestuiven. Nou, dat laatste zie ik mezelf  niet doen. Ik zit niet bepaald verlegen om werk, zeg maar.

Dus bijen zorgen voor de bestuiving en ik krijg meer opbrengst: ik zie een kringloop! Tuinders met fruitbomen, die een imker vragen om kasten in de boomgaard te zetten, wéten het wel. Die krijgen 30% (!) meer opbrengst!  

Bijen produceren was, dat kan je prima gebruiken om zelf zalf en crème van te maken.
Bijen maken honing  en daar kun je weer van alles mee doen. Weet je dat de honing die je eet van de omgeving waarin je woont, ervoor zorgt dat je minder allergische klachten krijgt?
Een oude wijsheid tegen hooikoortsklachten is: neem dagelijks een theelepel honing. In honing zitten  kleine hoeveelheden pollen. Door hier dagelijks bijvoorbeeld een theelepeltje van in je thee te doen, zul je juist wennen aan de pollen.

En wat zijn bijen bijzonder sociale insecten die in grote groepen samen leven met een uiterst gedifferentieerde taakverdeling.Wat een wonderlijk proces van voortplanting en honing maken, bijvoorbeeld. Hier wil ik meer van weten, hier wil ik met mijn neus boven op zitten!

En dan heb ik nog niet eens propolis, mede (honingwijn) en pollen genoemd....... ;)

Inmiddels begint het steeds leuker te worden. Ik volg een cursus in mijn eigen woonplaats en theorielessen en praktijklessen wisselen elkaar af. Dat ik dit jaar nog zelf imker ga worden, neemt steeds meer vaste vorm aan. Zeker nu ik vorige week van mijn lief twee prachtige, ambachtelijk gemaakte spaarkasten heb gekregen.

Ik ga hier niet over uitweiden: zelf bijenkasten maken is vakwerk!

Mijn lief verdiepte zich hier heel wat avonden in, legde een map aan met maten en informatie, ging op jacht naar het geschikte hout en langzamerhand zag ik kasten verrijzen.

Aan mij vroeg hij dan hoe het er uit moest zien en hoe sommige dingen zaten. Maar ondertussen, hoewel hij geen cursus volgt, was hij al verder in de materie dan ik.

Maakt niet uit, we vullen elkaar goed aan!

Je kunt kasten verven, maar met olie behandelen is ook prima en geeft een natuurlijke look.

Met dit als resultaat! Ik vind ze prachtig!!

Wat heb ik inmiddels geleerd?

Bijen horen tot de insekten en hebben twee paar vliesvleugels.

Op deze foto, eens genomen tijdens een fotocursus, zie je dit goed. Je hebt vele bijenrassen. Ik kwam laatst de term 'knuffelbij' tegen. Gezellig voor in je tuin. Ik stond met mijn oren te klapperen. Het gaat bij een zogenaamde 'knuffelbij' om een solitair levend metselbijtje die een hol of nest maakt in een steen met gaatjes, zo'n insectenhotel. Ze metselen deze gaatjes ook weer dicht, vandaar de naam. Hoe de term 'knuffelen' hier bij gehaald is, is me niet geheel duidelijk. Net als honingbijen zijn ze vredelievend en zullen nooit zomaar gaan steken, maar zitten ze in het nauw, dan kunnen ze dat zeker wel!

De honingbij leeft niet solitair, maar in een groot volk. Een gemiddeld volk telt zo'n 25.000 tot 50.000 bijen. Hebben ze genoeg ruimte, dan kan het zelfs oplopen tot 70.000 bijen.

Die bijen hebben allemaal één moeder, de zogenoemde moer of koningin. Haar taak is, na de bevruchting als zeer jong bijtje, om haar hele leven lang eitjes te leggen. Dit kan in de zomer oplopen tot zo'n 3000 (!) eitjes per dag. De meeste van deze eitjes zijn vrouwelijk en deze bijtjes worden werksters genoemd.

Soms legt ze in grotere cellen, darreneitjes. Hier komen mannetjes (darren) uit. De mannetjes zijn voornamelijk goed voor de bevruchting van de koningin. Voor de rest lijkt hun taak afgelopen.....
De werksterbijen vervullen verschillende taken. Vanaf haar geboorte is een werkster eerst huisbij, vervolgens is ze schoonmaakster, voedster, cellenbouwer en portier. De laatste drie weken van haar bestaan, besteedt ze aan het halen van water, propolis, nectar en stuifmeel. Ze is een haalbij geworden en kan zo'n 800 (!!) km vliegen, tot letterlijk haar vleugels rafelig en versleten zijn. De lente- en zomerbijen worden door hun drukke bezigheden zo'n zes weken oud. Najaarsbijen kunnen het rustiger aan doen en overleven tot maart-april van het volgend voorjaar.

Hoewel alle bijen in één kast dezelfde moeder hebben, hebben ze niet allemaal dezelfde vader. De koningin zorgt ervoor door minimaal vijftien darren te worden bevrucht. Dit zaad slaat ze op in een soort spermatank en zo blijft er voldoende afwisseling en gezond bloed in de bijenkast.

Ik heb geleerd hoe bijen vroeger werden gehouden en hoe toen honing werd gewonnen.

Maar het leukst zijn de praktijklessen.

 

Met imkeruitrusting aan, de bijen in.

Een imkeruitrusting bestaat uit een kap (hoed met gaas) die vastzit aan een jack of overall. Je kunt ook een losse kap nemen.

Leren handschoenen die ruim over je mouwen heenvallen, zijn prettig, hoewel het ook zonder kan.

Verder moet je dichte schoenen aan doen en de sokken over je broekspijpen trekken.

Anders kan een bij via de grond en je schoenen, je been oplopen.

Vroeger rookten alle imkers om de bijen rustig te houden. Tegenwoordig kun je kiezen uit een imkerpijp (die je niet kan inhaleren) of een losse beroker.

Dit is mijn beroker.

Afgekeurde tabak (de restanten van wat versneden is voor sigaretten en shag) en een speciaal brandbaar kruidenmengsel, zorgen voor de brand. Met een knijpgedeelte wordt zuurstof toegevoegd en via een speciale tuit komt er rook vrij. Rook die de bijen een beetje bedwelmt en ze laat weggaan van het raam of de plaats waar je wilt werken.

Het aansteken is niet zo moeilijk, maar moet even geoefend zijn.

En het is handig om de beroker voordat je begint, goed aan te hebben.

Waar begin je mee, als je de 'bijen in gaat'?

Eerst inspecteer je de voorkant van de kast, de vliegplank met de vliegopening.

Je staat dan in de zogenaamde aanvliegroute van de bijen.

Dat kan best, maar je moet heel rustig bewegen en opletten op het gezoem van de bijen.
Ik heb er nog geen ervaring mee, maar het is te horen als ze boos of steeklustig worden.
Je kunt ook goed zien of bijen nectar mee de kast in nemen. Dit zijn donkergele pakketjes die aan hun achterpoten kleven. Op de foto zie je dit niet.

Daarna loop je om de kast heen, schuift de bodemplaat eruit en bekijkt die.

Je kunt hier een hele analyse op los laten, maar zo ver ben ik nog niet.

Soms zie je een mijt, je ziet pollen, wasdekseltjes.......

Nog een paar keer oefenen!

En zo ziet onze les er dan uit. Allemaal bijna-imkers aan het kijken bij een bijenkast met ramen meer of minder vol met bijen.

Er hangen tien ramen in een standaard bijenkast en de bijen plakken de zijkanten vast met propolis.

Er zijn verschillende redenen om in de bijen te gaan werken.

Inspectie is een belangrijke reden.

Je kunt een voorjaarsinspectie houden. Je kunt kijken of er voldoende broed is en een extra broedkamer plaatsen. Je wilt weten of bijen gaan zwermen of de neiging daartoe vertonen.

Als bijen al honing gaan maken, kun je een honingkamer op de kast zetten.

Regelmatig kijken is belangrijk!

Wij leren om bijzonderheden af te lezen en leren hoe je ramen moet bekijken, optillen, draaien......

Als je één raam bekijkt, dek je de rest van de ramen af met een doek.

Dit is om de warmte vast te houden (het kan ruim 35 graden binnenin de kast zijn) en de bijen rustig te houden.

Wat je op het raam ziet, kan broed zijn: cellen met eitjes, larven of dichte cellen.

Je kunt cellen met voedsel zien: nectar, honing of stuifmeel.

Hier zie je duidelijk een heleboel dichtgemaakte gaatjes. Dit is broed.

Je ziet ook een paar witte gaatjes. Dit zijn opgerolde larven. Een klein puntje is een eitje.

Alle stadia van groei kun je tegelijkertijd waarnemen.

Mooi, hè?!

Ik vind het werkelijk niet eng om zo'n raam vast te houden.

Sterker nog, ik merk dat ik er rustig van word.

Je moet natuurlijk rustig en kalm werken om het bijenleven niet ingrijpend te verstoren.

Maar het omgekeerde begint ook te werken.

Wat  bij een andere praktijkles aan bod komt, is zelf ramen maken.

Van vier latjes, 6 oogjes, verschillende spijkertjes, lijm en ijzerdraad, maak ik in een handomdraai (of acht) een bijenraampje.

De afmetingen van broedramen en honingramen zijn verschillend.

Maar de werkwijze is hetzelfde.

En eerlijk gezegd is een middagje of avondje timmeren ook erg leuk om te doen.

Al is het maar voor de afwisseling.

Door de oogjes aan de zijkanten, rijg je het dunne ijzerdraad.

Aan dit ijzerdraad kun je de wasplaat (op maat voorverpakt) bevestigen, door deze erin te laten verzinken met behulp van een warmtebron.

Hier is een kant en klaar raam, waar bijen heel graag op gaan uitbouwen.

Dit was een leeg raam, die we twee weken geleden hebben opgehangen in de kast, dus zonder wasplaat en ijzerdraad.

De bijen mogen hier zelf aan het bouwen gaan.

En wat een geweldige foto is dit geworden!!

Dit is een zogenaamd darrenraam.

De cellen zijn groter, omdat een dar meer ruimte nodig heeft.

Als bijen darrenbroed gaan maken en verzorgen, geeft dit ook weer een speciale boodschap af aan de imker.

Wat een drukte!

Maar tegelijk, wat een sociale en ijverige diertjes.

Ik wil hier nog heel veel meer over leren.

Nu mijn kasten klaar zijn, hoop ik binnenkort een eigen volk te verwelkomen.

Ik heb er, als bezige bij, een geweldig nieuwe hobby bij.

Of moet ik zeggen: "ik leer een ambacht"?

Bijen, ze komen heel dichtbij.

Ik ben bij-na imker!