Augustus stond in het teken van vakantie - niet bij mijn bijtjes overigens - en van hitte.
Hoe je jezélf koel kunt houden bleek soms al moeilijk genoeg, maar wat kun je met extreme warmte doen voor (wilde) bijen in je tuin? Wat deed ik voor mijn bijen?
Lees hier meer hierover en ook hoe ik op een volledig biologische manier de ziekteverwekkers in de bijenkast probeer te bestrijden.
Enneh... de winactie! Marie heeft de workshop honing slingeren gewonnen,
maar daarover volgende maand meer.
Het bijenvolk
Bijen kunnen er best last van hebben als het zo warm is. Zeker als de kast voor het grootste deel van de dag in de zon staat.
Maar zoals ze in de winter zichzelf warm kunnen houden door met hun vleugels te bewegen en warmte op te wekken, zo kunnen ze bij hitte ook hun vleugeltjes bewegen om te ventileren.
Daarnaast is water - nu nog meer dan anders - van levensbelang.
Als je zelf geen imker bent, maar wel een tuin hebt waar regelmatig wat bijtjes op bezoek komen, omdat je eraan dacht bijvriendelijke planten in je tuin te zetten, dan kun je ze wel een beetje helpen.
Kijk maar eens naar deze decoratieve schaal. Hij misstaat in geen enkele tuin
en biedt een fijne drinkplaats voor wilde bijen, honingbijen en andere insecten.
Zorg dat de knikkers niet helemaal onder water staan, zo kunnen de bijen op het droge landen
en vanaf een kleurrijk eilandje rustig water drinken.
Soms gaan ze wat meer buiten de kast hangen en dat ziet er dan zó uit!
Tja.... wanneer het donker wordt, roept moeder ze wel weer naar binnen!
En ondanks de warmte bloeien bloemen uitbundig en blijven bijen ijverig - zoals hun bijnaam zegt -
voedsel verzamelen:nectar en stuifmeel halen en opslaan in de kast.
Deze maand is het ook de tijd van de darrenslacht. Ik heb het niet zien gebeuren en
ook heb ik geen tientallen dode bijen voor de kast zien liggen.
Dit laatste komt simpelweg omdat de grond voor de kast uit plantjes en aarde bestaat
en er genoeg dieren zijn die dode bijen eten (denk maar aan het koolmeesje).
Ik zie het uiteraard wel in de kast: er is geen darrenbroed meer en er lopen geen stoere, brommende darren meer rond.
Het is een natuurlijk verschijnsel om als volk de winter te kunnen overleven.....
Daarnaast wordt een nieuw soort bij geboren: de winterbij!
En dat is echt bijzonder. Hoewel het dezelfde bij lijkt, leeft deze zeker vier tot vijf(!) keer zo lang.
Een zomerbij wordt maar 6 weken oud en is dan op en versleten.
Een winterbij kan daarentegen wel zo'n 6 tot 9(!) maanden oud worden.
In het begin van hun leven voeren ze niet veel meer uit dan eten, eten en eten van met name stuifmeel.
Hierdoor bouwen ze grote voedersapklieren op en maken ze een eiwitvetlichaam aan die vetreserves bevat.
Hoewel dit relaxed lijkt, wacht hen een zware taak:
overwinteren met het volk en het volgend voorjaar een goede start geven aan de opbouw van het volk.
In deze bijzondere maand moeten er dus voldoende winterbijen geboren worden èn
er moet overvloedig voedselopslag van vooral stuifmeel zijn voor de krachtopbouw van deze bijen.
 |
| Deze bij zit op de bloem van de oregano. Laat kruiden eens 'doorschieten' en lekker bloeien..... Deze oregano is bijvoorbeeld een goede drachtplant voor zowel nectar als stuifmeel. |
Imkerperikelen
Het is beter met extreme warmte niet in de bijen te gaan werken. Net als mensen zijn bijen wat meer prikkelbaar bij extreem weer en kunnen ze minder hebben. Niet gek, toch?
Overigens, als er onweer in de lucht zit - al is het pas 12 uur later - voelen bijen dit ook aan en kun je ze beter niet storen.
Bij warmte haal ik als eerste de bodemplaat uit de kast, zodat er via onderen in ieder geval voldoende ventilatie mogelijk is.
En ik zette de parasol gezellig op.
Omdat het dit jaar zó geweldig gaat met de bijen, voelde ik me gerust genoeg om lekker op vakantie
te gaan. Natuurlijk met een achtervang in de vorm van mijn vriendin en hulpimker.
Maar ik werd niet teleurgesteld: alles blééf goed gaan!
Maar ik werd niet teleurgesteld: alles blééf goed gaan!
Geen zwerm is weggevlogen, de tamelijk jonge koninginnen (twee van vorig jaar en
één die haar tweede verjaardag dit jaar vierde) zijn nog capabel genoeg om volgend jaar aan te blijven
en dat zijn er zo'n 100.000 met me eens! Dat noem ik nog eens een overgrote meerderheid!:)
Eigenlijk beginnen eind juli, begin augustus al de voorbereidingen voor de winter.
Ik haalde alle honingkamers eraf en wat over bleef zijn alleen de broedkamers.
In deze broedkamer overwinteren de bijen en moet hun wintervoorraad aan voedsel opgeslagen zijn.
Dat is de reden dat ik geen extra honingkamers laat staan.
Want zoals ze gewend zijn, verzamelen ze hun voedsel graag bovenin.
De ramen die ik afhaal krijgen ze volgend jaar weer terug.
En zeker als er al op uitgebouwd is, of zelfs wanneer er al wat honing opgeslagen is,
is het fijn dat ze deze ramen opnieuw kunnen gebruiken.
Het is dan super belangrijk om deze ramen goed en veilig op te slaan.
Dit doe ik in speciale, luchtdichte bewaarboxen.
Een groot gevaar voor opgeslagen ramen waar zich ook wat broed of stuifmeel op bevindt,
is namelijk de wasmot.
Een irritant, klein motje, die vreselijk veel eitjes kan leggen waaruit smerige wormpjes kruipen
die zich tegoed doen aan... tja, de naam zegt het al: was..... bijenwas!
En ik heb er elk jaar last van! Blèèèèh!
Volgende keer meer over de wasmot met foto's....
maar eerst moet ik nog wat kopen om deze wasmot dit jaar te verdrijven.
Wanneer de laatste honing geoogst is, is het ook tijd voor de ziektebestrijding.
Ik heb er al eerder over geschreven, maar de belangrijkste ziekteverwekker en vijand van een bijenvolk is de varroamijt. Je kunt deze op verschillende manieren bestrijden:
- biologische
- biotechnische
- chemische
Om op chemische wijze een ziekte te bestrijden en daarmee gif een bijenvolk binnen te brengen, hoort echt niet en gelukkig gebeurt dit bij imkers binnen Europa steeds minder.
Niet alleen het bijenvolk wordt belast, ook het milieu buiten de kast wordt belast en er dreigt bij bijen het gevaar van resistentie.
In mijn opleiding tot imker leerde ik verschillende biotechnische bestrijdingsmiddelen kennen. Dit zijn middelen gebaseerd op biologische kennis en in dit geval vanuit natuurlijke bronnen geëxtraheerd.
Zo heb ik mierenzuur in vloeibare vorm en oxaalzuur in poedervorm om te gebruiken, maar eigenlijk staat me dit ook tegen. Zelf moet ik handschoenen en een masker dragen voor de eventuele scherpe damp en m'n bijtjes moeten er gewoon doorheen lopen en het spul zelfs opeten.
In plaats van bestrijden met mierenzuur en oxaalzuur - wat natuurlijk klinkt, maar het niet is - heb ik een andere mening.
Al twee jaar doe ik het op mijn eigen manier. Ik weet niet of het werkt, maar mijn volken leven nog steeds. En ik krijg steeds meer vertrouwen in mijn intuïtie als imker en in de kracht van mijn bijenvolken. Bijen moeten zelf de skills krijgen om de varraomijt te weerstaan.
Als moestuinder weet ik dat oxaalzuur in verschillende groentes in mijn tuin voorkomt, zoals spinazie, zuring, rode bieten en snijbiet. Het komt ook voor in noten, bessen en rabarber.
En wat dat laatste betreft.....
Die grote groene bladeren van de rabarber die je normaal toch al nooit eet vanwege het
hoge gehalte aan oxaalzuur, bevatten na de langste dag van het jaar een nog hogere concentratie oxaalzuur.
Dit is puur natuur en biologisch, maar de varroamijt vindt dit goedje wat te zuur.
Nu kan ik mijn bijen moeilijk dwingen om naar de rabarber te gaan vliegen om van de bladeren te gaan knagen.
Maar daar heb ik wat op gevonden; ooit ergens gehoord....
Ik leg ze op de kast.
De bijen willen alles graag dichtmaken en daarom zullen ze alles wat niet in de kast thuis hoort opruimen.
Dat doen ze dus ook met dit rabarberblad.
Nieuwsgierig zijn ze, hoor.....
Zie je dit? Het ligt er net een halve minuut op.
Zeker als er in de kast twee kamers zijn, moeten de bijen heen en weer kunnen lopen.
Wanneer er iets tussen ligt, knagen ze dit zo snel mogelijk weg.
Maar ook zo netjes mogelijk.
Op de bodemplank zie ik dit aan de groene spikkeltjes....
rabarberblad door bijenmondjes heen gegaan.
Ik denk zelf dat dit helpt en werkt bij mijn bijen.
Midden in de winter - in januari - kun je nogmaals een bestrijdingsmoment nemen om in de kast met
oxaalzuur te werken. Dit heb ik voorgaande jaren nog wel gedaan, maar ga ik dit jaar niet doen!
Ik denk dat mijn volken zelf resistent tegen de varroamijt moeten worden.
En ik denk dat ze dit aankunnen!
Heb er alle vertrouwen in.
En tot die tijd eet ik lekker rabarber in het verkeerde seizoen
en gaan de bladeren door heel veel bijenmondjes.....
Wat ik in augustus ook al kan bekijken en moet proberen in te schatten is de grootte van het volk.
Kunnen ze in een tiny house overwinteren, of mag het in een grote villa?
Ik vind dit moeilijk in te schatten, gelukkig hoeft dat niet in één keer.
Het is dan super fijn om met mijn collega imker hierover te sparren.... helpt ook ;)
De minst mooie kamer -bijvoorbeeld die nodig eens schoongemaakt moet worden - zet ik onderop.
En ik houd het in de gaten. Speelt alle activiteit: voedselopslag en broed aanzet zich af in de bovenste kamer, dan kan de onderste er volgende maand af.
Bij één volk probeer ik het alvast: zij krijgen één broedkamer in plaats van twee.
Eens kijken of ze daar tevreden mee zijn.
Bij volk één twijfel ik nog.
Ze hebben ruimte genoeg, maar kunnen ze ook met de helft toe?
Belangrijk is het goed te kijken naar de ruimte die de bijen op de ramen nog hebben.
Zitten alle cellen vol honing of vol met broed?
Of is er (cel)ruimte over?
Het volk wordt niet alleen kleiner door de darrenslacht, ook de omvang van het volk neemt af.
Er zijn minder winterbijen dan zomerbijen....
Ik begin met het plaatsen van een zogeheten dekraampje.
Dat ziet er zó uit.
In plaats van was zit er een houten schotje in.
De bedoeling is dat dit de kast verkleint en dat de bijen er niet achter gaan zitten.
Dus in plaats van een zogeheten 10-ramer krijg je dan een 9- of een 8- of een 7-ramer.
Bij hele kleine volken, bijvoorbeeld bij een late zwerm of een volk waaruit gezwermd is,
kun je er deze periode ook voor kiezen om twee volken samen te voegen.
Dat is bij mij dit jaar niet aan de orde en beschrijf ik niet verder.
Mijn volgende taak is om de hoeveelheid honing in de gaten te houden.
Hoe is de opslag hiervan?
Een volk wat op één kamer staat moet zo'n 14 kilo honing verzameld hebben voor een lange winter.
En dit zijn ongeveer 6 à 7 ramen vol honing.
Er zijn imkers die de kast wegen, ik ben meer van het tellen.
Welk percentage van het raam zit al vol met verzegelde honing?
Is er nu nog niet genoeg - wat logisch is - dan wordt er soms geadviseerd om bij te voeren met suikerwater of een suikerpasta.
Maar dat is bij mijn bijen, in hun natuurlijke leefomgeving niet nodig.
Er is nog meer dan voldoende voedsel te verzamelen
en de bijen hebben hier nog tijd voor tot eind oktober tot ze in winterrust gaan.
Honing en andere bij-producten
Wanneer honing niet gelijk verwerkt kan worden vanwege andere werkzaamheden of een gebrek aan tijd, is dit geen ramp. De honing is door de bijen goed verzegeld en is op deze manier heel lang houdbaar.
Ik sla het met kamer en al op en laat het staan tot ik wel tijd heb of tot de laatste honing in mijn winkeltje op raakt.
Ondertussen verzamel ik gedurende mijn werk het hele jaar door ook reepjes en brokjes bijenwas in de kast. Ik verzamel het eerst in een klein potje en leeg deze regelmatig in een emmer. Heb nu ruim één emmer vol. Ik hoef me tijdens een lange winter niet te vervelen, want op mijn to-do-list staan nog heel wat nieuwe ideeën om met bijenwas te maken.
In de vakantie kwam ik dít fantastische boek van Stephanie Bruneau in de bieb tegen.....
Zó leuk!
Naast haar aanstekelijke verhalen als imker, schrijft ze ook per bijenproduct op wat het is, waarvoor het gezond is, hoe je het als imker kunt oogsten en - hier gaat mijn hart sneller van kloppen - er staan ook tips en recepten bij.
Een aanrader voor elke creatieve beginnende of gevorderde imker.
Online te bestellen bij bol.com
En toen kreeg ik het cadeau van mijn eigen lieverd!
Naast honing en was oogst ik ook al een tijdje propolis en nu ik weet hoe ik het goed kan gebruiken, is dat natuurlijk nog leuker!
Propolis wordt door bijen gemaakt van boomhars die ze halen uit bladknoppen en boomsap. De werksters vervoeren de hars in de stuifmeelkorfjes aan hun poten. Omdat het zo kleverig is hebben ze een andere bij nodig om het er weer uit te halen. De bijen vermengen deze hars met was, honing en enzymen uit hun maag en dan ontstaat.... propolis!
Propolis is een verbazingwekkende, desinfecterende substantie die ook wel bijenlijm wordt genoemd.
Het komt uit het Grieks en is afgeleid van de woorden pro wat 'voor' en polis wat 'stad' betekent. En wordt hier ook letterlijk voor gebruikt: propolis maakt alle kieren en openingen dicht, zodat het huis (de stad) goed dicht zit.
Dit is de reden imkers een beitel nodig hebben om de dekplaat en de
losse raampjes open te wrikken, die dus vastgelijmd zitten met propolis.
Hier zie je de rode rand nog op de dekplaat zitten. Met de beitel kan ik deze losschrapen.
Ik bewaar tegenwoordig alle propolis apart in een potje om straks met grotere hoeveelheden tinctuur te kunnen maken.
Dank voor het lezen
&
word vervolgd....
Voor mijn trouwe bloglezers: sorry dat deze blog zo laat verschijnt.
Ik ga onmiddellijk beginnen met de blog van september.... ;)
