Nazomer.... officieel is het al herfst, maar wat is het nog mooi weer.
In de moestuin is er nog van alles te beleven en te doen:
- te ontdekken
- te oogsten
- te wieden
- te zaaien
- te planten
Dat ik daar genoeg tijd en ruimte voor heb, laat wat te wensen over, maar het is toch tijd voor nieuws uit en over de moestuin.
Laat je inspireren, misschien nog voor dit jaar en anders voor volgend seizoen....
Inspiratie met de veelzijdige venkel, wanneer het beste moment is om pompoenen te oogsten, zaaien voor volgend jaar èn als je iets bijzonders wilt: eten met bloemen.
Lees lekker mee!
Een bijzonder tuinjaar
Twee dingen kwamen ongelukkigerwijs samen dit jaar. Eigenlijk drie...
Ik zou een moestuinsabbatical houden (in een later blog hier mijn reflectie op), mijn moestuin houdt volgend jaar op te bestaan èn.... het was een vre-se-lijk tuinjaar wat het weer betreft: een lang en koud voorjaar. En dan vergeet ik bijna nog de regen te noemen. Een natte zomer, met maar 4 weekjes echt mooi zomerweer. Ik klaag niet, hoor.... het was precies tijdens mijn vakantie in Nederland dat het prachtig weer was.
Maar groente groeide slecht, fruit rijpte slecht en wat er wel groeide werd opgevreten door
de slakken die enorm gedijen in een vochtig, zeg maar natte habitat.
Ik hoorde mensen die de moestuin alweer wilden opgeven, maar ook zag ik plaatjes van
een grote en prachtige oogst. Een beetje dubbel.
Daarom niet teveel oogstplaatjes van mij, want het geheel was gewoon minder rooskleurig.
Wat wel heel goed groeide en bloeide was de goudsbloem....
zoals elk jaar eigenlijk!
Met bossen tegelijk. Meestal verzamel ik een deel om te drogen: als thee, voor calendula-
olie of voor in de zalf. Dit jaar hebben we
de blaadjes heel regelmatig gegeten in 'risotto lo zafferano dei poveri'
klik!Bij gebrek aan groente... maar lekker is het!
Van de bloemen stappen we even over op een herfstplaatje:
De eerste paddenstoelen groeien op mijn populierenboomstammetjes.
Maar of het de goede zijn??
Het lijkt of er van gegeten is. Het schijnt dat slakken ook paddenstoelen lusten....
In ieder geval moeten deze boomstammen weer verhuizen:
van de moestuin waar ik weg moet, naar m'n tuintje-bij-huis.
Ik zet ze maar onder de schaduw van de vijgenboom.... of krijgt de vijg dan ook paddo's?
Wat ook moet verhuizen is de kas...
Kijk eens wat ik eind oktober nog kan oogsten?
Bijna de laatste komkommer.... er komt er nog eentje ;)
En paprika... ze wordt niet rood. De onrijpe en groene vrucht
is misschien wat minder zoet van smaak, maar prima eetbaar.
En deze plant is echt een wonder, want ze was door de slakken helemaal opgevreten.
Alleen een kaal steeltje stond er nog.... alsof het geënt is, groeide daaruit weer een hele nieuwe plant.
Met dit als gevolg.
En zo'n sterke plant verdient nog een derde leven. Straks gaat ze in een pot en mag ze binnenshuis overwinteren.... Dát kan, want officieel zijn peper- en paprikaplanten meerjarig!
Pompoenen
Wanneer oogst je ze eigenlijk? Daar zijn de meningen wat over verdeeld.
Ik doe het altijd zo...
De belangrijkste indicator om de pompoen te kunnen oogsten, is kijken naar de steelaanzet.
Zolang deze groen en stevig aanvoelt, kan de pompoen nog groeien, ook al gaat het langzaam.
Verleg of draai regelmatig de pompoen om te kijken of de onderkant niet te vochtig is
en gaat rotten of dat slakken zich eraan tegoed doen.
Hier zie je de steel al bruin en slap worden. Deze pompoen is klaar om te oogsten.
Houd de nachttemperatuur goed in de gaten. Pompoenen kunnen absoluut niet tegen nachtvorst.
Oogst ze voor die tijd!
Elke keer denk ik dat ik nu alle pompoenen geteld heb... ik heb er vijf! Oh nee, toch zes...
Uiteindelijk blijken het er zeven! Ze zijn niet groot, maar ze zijn er!!
Veelzijdige venkel
Waarom ik vroeger nooit venkel at, terwijl mijn vader een grote moestuin had, is me een raadsel.
Misschien was het 'onbekend maakt onbemind'. Ik vroeg het even na bij mijn moeder, maar het was eigenlijk gewoon niet te krijgen. Niet als zaad, niet in de winkel als groente. Een soort tijdelijk vergeten groente dus....
Hetzelfde gold voor pastinaak. Die is nu ook weer terug van weggeweest.
Was het niet praktisch klaar te maken? Stond de smaak mensen niet aan?
Venkel is al een oude groente, maar wát moet je er nu mee?
Waarschuwing voor de nu volgende tekst en beelden: hier wordt een verborgen reclameboodschap
in uitgewerkt voor de knolvenkel. Omdat die zo lekker is... ;)
Knolvenkel smaakt heerlijk en is veelzijdig te gebruiken. Ze kan rauw in salades,
gestoofd in een risotto, in een pastagerecht èn in de soep.
En dan heb ik het alleen nog maar over de knol. Maar er is meer....
In het begin trok ik de knol met wortel en al uit de grond, maar dat is onnodig!
Wanneer je de knol afsnijdt, begint de venkel opnieuw uit te lopen.
Het wordt geen grote venkelknol meer, eerder een aantal kleine venkelknolletjes,
maar alsnog goed te eten. Of te drinken als thee!
En vergeet het loof niet. Ik verzon een lekkere pesto -
klik - en die komt na basilicum op de
tweede plaats hier in huis. Mild en aromatisch van smaak.
Ik heb zelfs zoveel venkelloofpesto gemaakt, dat ik het heb ingevroren.
By the way... ook de venkelknol zit in blokjes gesneden in de vriezer.
Kan ook prima!
Wanneer de venkelknol doorschiet, is er minder groente te oogsten, maar die bloemen...
die zijn ook fantastisch!
Niet alleen om te zien, ook om mee aan de slag te gaan.
De bloemen hebben een sterke, zoete geur en van drie bloemschermen maak ik een lekker drankje.
Samen met korianderzaad en suiker en overgoten met rum maak ik mijn
eigen versie van Sambuca.
Klik!Lekker drankje, hoor! Proost!
Natuurlijk blijven er ook bloemschermen staan en deze leveren zaad....
venkelzaad. Deels voor volgend jaar en deels voor culiniaire toepassingen in de keuken.
Hóe veelzijdig wil je een groente hebben?!
Hup! Allemaal aan de venkel.
Had ik al gezegd hóe smaakvol, aromatisch en lekker ze is?!
Hoewel... over smaak valt niet te twisten, natuurlijk ;)
Want mijn moeder eet het nog steeds niet....
Oh ja... wat voor de oogst van venkel geldt, geldt ook voor broccoli. Nooit de plant uit de
grond trekken, maar altijd de broccoli eruit snijden....
ze groeit dan weer opnieuw aan.
Op deze fotobom ook Ali, Laila, Jasmijn en Girly... ze moeten zich even laten zien,
de dames die in de nazomer weer door de hele tuin mogen scharrelen ;)
Zaaien
In oktober kun je nog zaaien. De zogenaamde wintergroentes.
Mijn toch wel troosteloze poging om de weeuwenteelt nieuw leven in te blazen twee jaar terug,
ga ik niet meer herhalen. Ik zaaide sla, andijvie, bloemkool etc. in augustus/september voor in de kas.
De bedoeling is een vroege oogst te krijgen in april wanneer je de andere teelten pas gaat zaaien.
Maar hoeveel ik ook m'n best deed, de slakken deden de rest.
Ik heb er niets van overgehouden. Dan kun je misschien nog beter bloemkool binnen bij de kachel zaaien als een soort kamerplant.
Hoewel... ik ga voor de paprika- en gemberplant dit jaar!
Gember is zo'n leuke kamerplant teelt! Heb je (let op: biologische) gember
die een verdikt, groen knobbeltje heeft zitten op de knol? Dan kun je deze op de grond leggen.
Ze zal verder uit gaan lopen en je kunt je eigen gember kweken.
Van oktober tot februari is een goede tijd om gember te planten.
Lees er alles over in dit blog
klik!
Dit jaar zaai ik veldsla... een echte wintergroente!
Eerst lekker de grond losmaken, wat houtas - wat ik in overvloed heb en met het komende
stookseizoen alleen maar aangevuld gaat worden - als bodemverbetermiddel erin strooien en dan
de veldsla breedwerpig zaaien. Water geven hoeft niet, want het gaat toch regenen.
En slakken eten er niet zoveel van, is mijn ervaring....
Nu rekende ik echter buiten poes Lilly, want die vond de losgewoelde aarde
waar ik deze winterteelt in zaaide, wel erg aantrekkelijk om verder
om te woelen en er haar plasje in te doen.
Weer een extra hindernis. Maar met wat gaas erover komt ook dat goed!
Deze zomer verzamelde ik het zaad van de Oost Indische Kers om er kappertjes van te maken.
In mijn eigen tuin stond deze kleurrijke eetbare bloem nog niet.
Vanaf volgend jaar wel, hoop ik. Want eindelijk zaaide ik ze uit.
De knoflook is ook in oktober te poten. Neem gerust knoflook uit de supermarkt die
een stuk goedkoper is dan speciale teeltknoflook. Het verschil is in opbrengst niet eens zo groot.
Let er alleen op dat je biologische knoflook gebruikt - die is tenminste niet voorbehandeld met
een middel tegen uitlopen, wat juist wél de bedoeling is - en dat de knoflook uit Nederland of België komt in plaats van uit China. In hetzelfde (koele) klimaat groeit de knoflook goed!
Nu nog kijken wáár in de tuin de knoflook past.
Zonder moestuin heb ik geen ruimte genoeg....
Oogsten
Mag het? Toch nog even een paar oogstplaatjes?
Ik heb niks voorgezaaid, hoor. Alleen maar plantjes gekocht, dit jaar.....
maar de bloemkool groeit....
en groeit!
De basilicum in de kas ook! Ze staat er als goede buur van de tomaat:
maar ik geniet er culinair van! Lekker in de soep, in de pesto en
gedroogd als keukenkruid om het jaarrond te gebruiken.
En ondanks dat slakken er dol op zijn, oogstte ik nog genoeg.
Basilicum kan helaas niet tegen kou (lees: onder de 12 graden) dus op tijd oogsten
- ook in de kas - is belangrijk!
De appels zijn inmiddels geoogst.
Welk ras ze zijn? Daar moet ik het antwoord op schuldig blijven.
We hebben verschillende appelrassen geënt op een onderstam.
Sommige enten sloegen aan, anderen niet.
Zo te zien, zijn deze grote appels goudreinetten.
Ze wogen bijna 500 gram per stuk. Geweldig, hè?!
Ik rekende me rijk, maar helaas.... ze zijn alweer op.
Appelmoes kon ik er niet van maken.
De gojibessen groeien fan-tas-tisch!
Dit superfood besje hoeft van mij niet zo duur verkocht te worden.
Kom gerust bij me plukken als je in de buurt bent of woont... ik heb meer dan genoeg!
En ze groeien nog tot in december.
De laatste snijbonen waren de beroemde 'vreemde snijbonen'
maar wel leuk om te zien, niet?
Kronkelig als een slang of als een krulsnoer van zo'n ouderwetse telefoon.
Tuinklusjes te doen....
De hele tuin moet voor 1 januari leeg.... Ik heb nog geen oplossing waar alles mag of kan....
Maar klusjes zien en bedenken, daar ben ik goed in.
Natuurlijk mogen de hardhouten stokken weer opgeborgen. De snijbonen hebben er dit jaar
weer goed tegenaan geklommen.
En naast venkel is dat een groente die nog een half laatje van de diepvries vult.
De kas moet leeg, raampjes schoongemaakt en één kas moet verhuizen...
Tuingereedschap moet schoongemakt worden.
Bemesten....
En kijk: er liep een paard door mijn tuin....
Ha, ha... nee hoor! Daar is mijn hek te smal en tuin te klein voor.
Hoe het daar komt?
Uh... opgeraapt. In het zakje wat ik bij me had om walnoten of hazelnoten in het bos
in te verzamelen. Maar die waren al op. Toen nam ik een hoop mest mee
voor in de tuin. Paardenmest is één van de betere mestsoorten.
Tja, zo kwam ik toch niet met lege handen thuis.
Ik kan nog veel meer schrijven... maar dit blog is al verlaat.
Voor nu zet ik er een punt achter.
Volgende blog alles over mijn tuinplannen voor volgend jaar
en - hopelijk - goed nieuws over een andere moestuin.
Plus de uitgebreide terugblik op een moestuinsabbatical.
Tot later!
Geniet van de herfst :)
Walnotenkaarsjes van bijenwas
