Mijn moestuin in oktober

 Wandelend in park of bos word ik altijd heel blij in oktober!  Die prachtige herfstkleuren, 

die onverwachte cadeautjes om je heen.... het najaar is geweldig!

Behalve als ik in mijn moestuin kijk.... die vol staat - of beter gezegd stond - met één-jarigen.

En tja, voor hen is het nu einde  verhaal, het is een troosteloze aanblik.... 

 Eigenlijk biedt de hele tuin  een troosteloze aanblik, denk ik dan.

Verdorde en verhoute stengels van de bonen - die in juli en augustus kilo's en kilo's oogst opleverden -

  de bruin geworden bladeren van courgette en pompoen, de slijmerige resten van wat ooit 

een tomaten- en komkommerplant was....

Ik word er altijd wat treurig van.

En ik weet het....  er komt weer een nieuw jaar aan! En het is fijn dat ik even kan rusten 

van al mijn werk in de moestuin, maar toch.... 

Hoewel.... heb ik wel helemaal gelijk?

Er is nog genoeg te oogsten, er is nieuw leven te bewonderen

en er zijn planten die schijnen te overleven.

Kijk mee naar mijn oktoberoogst

een kruiwagen vol pompoenen, rode bieten en kweeperen,

samen met wat blaadjes groen en groene tomaten.

Daarnaast groeien er nog veel wortels en aardperen in mijn tuin...

Lees je mee?  Over het duurste specerij ter wereld, wat ook wel het rode goud genoemd...

Meestal komt het uit Iran, dit jaar ook..... uit mijn wintermoestuin!!

Verder heb ik een mega wintervijgen-oogst, laat ik peperplanten overwinteren en lees alles

 over de voordelen en werkwijze van mulchen!!

Geniet mee van de herfst in mijn moestuin, want het is een prachtige herfst!!

Het duurste specerij ter wereld....

Ik val maar gelijk met de deur in huis.... het is echt!!

Het duurste specerij ter wereld, ook wel het rode goud genoemd, groeit in mijn tuin!

De biologische saffraankrokussen die ik eind augustus heb geplant, groeien!!

En één ervan bloeit!!

Een bijzondere  krokus, die saffraankrokus [Crocus Sativus] die in de herfst bloeit! 

Zie je de drie oranje stampers?  Die knip je af wanneer de ochtenddauw is opgetrokken.

Heel voorzichtig haal je uit elke stamper de stempel.... en dit is pure saffraan.

Hier heb je ook maar heel weinig van nodig qua kleur en smaak.

Mijn hand kleurt gelijk al oranje-geel.....

Het is beter om ze met een pincet te oogsten, ze beschadigen namelijk heel snel.

Bestaat de saffraan uit zowel stempels, meeldraden als stijlen, dan is ze minder zuiver.

Vers geoogste saffraan moet eerst gedroogd worden. Doe dit door de draadjes uit te spreiden.

Eenmaal goed gedroogd en opgeslagen, kan ze jarenlang bewaard worden.

Het specerij smaakt enigszins bitter en geeft een prachtige diepgele kleur af.

Dit dure specerij wat per kilo zo'n 30.000 euro kost en 

waarvoor je minstens 150.000 krokussen  moet hebben staan,

 komt echt en alleen uit de saffraankrokus.

En ze groeit niet alleen in Iran, waar de meeste saffraan geproduceerd wordt,

maar ook in Nederland... ze is redelijk winterhard!

Omdat het een zeer arbeidsintensief proces is om de saffraan te oogsten, is de prijs zo hoog!

Maar de saffraanbollen in eigen tuin zetten is lonend en heel bijzonder!

Ze kosten ongeveer 50 cent per stuk en blijven zo'n tien jaar op dezelfde plek staan,

met elk jaar weer een nieuwe oogst in oktober of november

Vijgenboom

Op mijn vijgenboom ben ik trots.... het is een sieraad in mijn tuin. Sterker nog.... het is een sieraad in de wijk! Ooit iets te dicht langs de erfgrens geplant groeit hij met grote takken wijd en hoog in onze tuin, de tuin van de buren en over het trottoir. Sommige mensen klagen, anderen plukken er stiekem de vruchten van. Op de foto staat 'ie trots in zomertooi.

Helaas... dit jaar had ik maar een magere opbrengst van mijn vijgenboom. De oogst kwam door de warmte extreem vroeg: begin juli al...  maar droogde ook snel weer op. Geen kilo's en kilo's vijgen dus dit jaar.....

Maarrrr... nu in oktober is er de winteroogst!

Ik werd erop attent gemaakt door enkele luidruchtige spreeuwen die vanuit hun 'vergaderboom' aan de overkant van de straat, ineens mijn boom onveilig maakten. En niet alleen omdat hij zó mooi en wijd vertakt groeit..... néé! De spreeuwen wilden meer... ze haalden er hun snacks: zachte, rijpe  vijgen die zoet en sappig smaken.

Dus klom ik de boom in en jawel! 

Niet één of twee vijgen die nog narijpten met de winteroogst, maar tientallen.

En om de dag kan ik opnieuw vijgen plukken.

Jongste dochter vindt bomen klimmen altijd al leuk, zeker nu ze vijgen  mag plukken!

Deze wintervijgen zijn wel niet zó groot en sappig als in de zomer, 

maar ze rijpen tot zacht zoet en zijn goed te eten.

Hoewel.... de meeste vijgen gaan rechtstreeks mijn droogoventje in. Ik schil ze eerst, 

snijd ze in kwarten, ondertussen snoep ik wat weg en dan mogen ze drogen.

Gedroogd gebruik ik vijgen in mueslirepen, vijgenbrood, muffins etc. 

En goed gedroogd zijn vijgen wel 2 jaar houdbaar. Goed nieuws: bakjes gedroogde, 

biologische vijgen staan nu ook in mijn winkeltje!

En ik kon het niet laten: van 14 verse vijgen bakte ik deze heerlijk zoete, verse vijgentaart.(klik!)

Als ik deze taart in de zomer bak, gebruik ik de helft van het aantal vijgen. Ze zijn wat kleiner, 

maar smaken verrukkelijk in deze taart!

Bijen inwinteren

Bijen heb ik niet voor niets bij de moestuin staan! De bloemetjes en de bijtjes horen bij elkaar.

En ik pluk daar de vruchten van. Letterlijk!

Hoewel de bijen deze hele maand nog heerlijk vliegen, heb ik ze al wel ingewinterd.

Dit houdt in dat hun onderkomen gehalveerd is. 

Dit fijne volk overwintert in één broedkamer, met de koningin als middelpunt.

Zij blijft overigens nog eitjes leggen tot er drie dagen achter elkaar lichte vorst komt.

Mijn bijenvolk heeft ruim voldoende honing om de winter door te komen. 

Ik weet dit niet doordat ik de losse ramen of zelfs de hele kast weeg. 

Nee, ik tel hoeveel ramen er vol honing zitten. Eén zo'n vol raam bevat ruim 2 kilo honing en 

mijn volk heeft ongeveer 14 kilo nodig om op te overleven, de lange koude periode 

dat het onder de 12 graden buiten is en de bijen in winterzit zitten.

Mijn volk zit nu al op 15 kilo honing....

Hier hebben ze de hele winter genoeg aan en ik hoef ze als imker niet bij te voeren met suikerwater. 

Ik ben tevreden met mijn bijenvolk dit jaar!

 

Zomerse taferelen

Het weer was sommige dagen ronduit zomers te noemen. 's Morgens een trui aan, 's middags loop je te puffen in het zonnetje.... Bijzonder en heerlijk tegelijk!

Ook in de tuin is het op sommige plekken nog bijzonder kleurrijk!

Dus is alles treurig in de tuin zoals ik hierboven schreef? Nee, zeker niet!

De goudsbloemen bloeien nog, of moet ik zeggen weer?!

Er staan veel uitgebloeide planten, maar ook weer nieuwe!

Fijn voor de bijen en hommels want die vliegen hier veel op.

Waar de courgettes al lang geen vrucht meer geven,

is de pompoen nog vol hoop!!

Deze prachtige bloem groeit natuurlijk niet meer uit tot een echte pompoen,

maar voorziet de bijen nog wel van stuifmeel en nectar.

Prachtig toch?!

Kassen leeg!

De kassen moeten leeg wil ik nog iets kunnen doen met de weeuwenteelt....  

De laatste tomaten blijven groen of worden gelijk bruin.

De woekerende muismeloenplant heeft het geweldig gedaan, maar mag nu rusten...

Komkommers groeien nog, maar 

deze mini's worden echt niet meer groot. Het is niet zozeer te koud,

als wel een gebrek aan uren daglicht.

Tussen al het gebladerte vond ik toch nog vier exemplaren.....

een beetje krom, een beetje klein, maar ze smaakten nog heerlijk zoet!

In kas 1 had ik touw gespannen om de verschillen klimplanten naar toe 

te leiden. Je ziet hier de komkommer, muismeloen en kousenband zich erom heen slingeren...

maar het nadeel van biologisch touw is....

het kan breken als het te zwaar of te lang belast wordt.

en dan stort de hele boel in en neemt de planten - die toch al een wildernis waren -

mee in zijn val!

Dus in kas 2 had ik dit jaar ijzerdraad gespannen. Ook vanaf de stokken

naar het bovenste draad toe. IJzersterk en niet kapot te krijgen.

Iets lastiger om weer op te ruimen, maar hergebruiken kan.

Ik rol alle ijzerdraadjes op en bewaar ze tot volgend jaar.

In de kas mogen alleen de peperplanten nog even blijven staan....

want tja, daar rijpen nog steeds enkele pepertjes aan.... 

En....

Pepers!

Dit jaar had ik maar drie peperplanten die echt goed gegroeid waren en vrucht gaven. En dat van de 12 planten die ik gezaaid had....

Gelukkig kon ik met de buren een goede ruil doen: zij wat komkommers van mij, ik pepers van hen.

Bijzondere pepers ook....

Maar ik denk dat ik weet hoe het komt dat ik zó weinig peperplanten heb, ondanks 

dat ik ze vroeg binnenshuis zaai. 

's Nachts koelt de temperatuur binnenshuis soms af naar een graad 

of zestien of zeventien en dat is te koud.

De tropische peper wil geen temperaturen onder de 20 graden, maar om nu speciaal

voor de peperplanten de verwarming 's nachts aan te laten staan, gaat me te ver.;)

Dus volgend jaar wil ik gewoon wat biologische planten kopen, dan hoef ik ze niet te zaaien.

Maar toen las ik dat pepers helemaal geen éénjarige planten zijn.

Eigenlijk is de peper [Capsicum Annuum]  een niet-winterharde halfheester.

En dus kan hij in huis in een pot overwinteren. In oktober is het de tijd

dat de planten naar binnen moeten verhuizen, anders wordt het te koud

of komt er schimmel in. Ik zag in mijn planten al een paar rupsen die dachten in 

 luilekkerland te zijn beland. Maar dat gaat mooi niet door.... ik haal ze er snel uit.

De peperplanten moeten in een ruime pot in huis op een lichte en koele plaats staan.

 Zo'n 10 graden is ideaal. Geef geen voeding en heel matig water.

In maart mogen de pepers in een zonnige kamer weer meer vocht en voeding krijgen.

Ze kunnen dan ook wat teruggesnoeid worden om de groei te stimuleren. 

En in mei mogen ze na ijsheiligen weer naar buiten, de kas in.

Het voordeel van overwinterende en dus oudere planten is dat ze

vroeger en veel meer opbrengst geven.

Ik probeer het dit jaar voor het eerst en ben heel benieuwd. 

In ieder geval moet ik eerst een plek in huis vinden waar het niet te warm wordt,

 wanneer straks de kachel aan gaat.

Mulchen 

Vorig jaar legde ik bij het winterklaar maken van mijn tuin een dikke mulchlaag van bladeren 

over de tuin. En dat beviel me  erg goed! 

Mulchen is het niet anders dan het toedekken van de grond met natuurlijk materiaal. Nergens in de  natuur zie je onbedekte grond... als vanzelf gaan er altijd planten groeien of er ligt een laag afgestorven plantmateriaal op de bodem. Onbedekte, kale grond in de moestuin is onnatuurlijk!

Mulchen zou je ook wel het nieuwe schoffelen kunnen noemen. 

Een dikke laag natuurlijk materiaal over je tuin  heeft vele voordelen:

1. mulchen werkt isolerend, de bodem wordt beschermd
2. de groei van onkruid wordt onderdrukt, het krijgt minder de ruimte
3. de mulchlaag is het voedsel voor de bodem
4. het zorgt voor een betere structuur van de grond
5. het zorgt voor een betere vochthuishouding van de grond

Ik was zó enthousiast over het resultaat in eigen tuin, dat ik ook voor de schooltuintjes een les aan mulchen heb gewijd.

Helaas was ik iets te vroeg en konden de kinderen nog weinig bladeren vinden om als mulchlaag over hun tuintje te leggen.

Geschikt materiaal om te mulchen is naast en om je heen te vinden.... gewoon snoeisel van de heg, plantenresten, oogstresten, blad en grasmaaisel....  dat alles is geschikt als mulchmateriaal.

Omdat ik niet het hele jaar door mulch en plantmateriaal bewaar, vind ik het fijn om vooral blad 

te gebruiken en de door de gemeente her en der neergezette bladkorven zijn ideaal 

om daarvoor leeg te maken.

Het is wel fijn om zoveel mogelijk verschillend blad en materiaal te gebruiken.

Eik, beuk en paardekastanje blad is wat minder geschikt omdat dit veel looizuur bevat

en de bodem kan verzuren. In kleine hoeveelheden kun je het wel mengen met ander blad

of mulchmateriaal. 

Het kleine stukje tuin bij huis is al mooi bedekt... nu de grote moestuin nog.

Ik doe het in  stappen:

1. onkruid wieden
2. bladafval verzamelen (handig die bladkorven die her en der geplaatst zijn)
3. een dikke laag bladeren over de tuin verdelen
4. hier over heen de (zure) kippenmest verdelen die al een jaar heeft staan stinken....

En dan is mijn tuin echt winterklaar. 

Dat is dus niet hetzelfde zoals men vroeger deed: alles tot de grond toe kaal snoeien

 en de bodem onkruidvrij en onbedekt houden.

Ik heb nog wat te doen, de komende periode......

Ook rondom plantjes kun je prima mulchen.....

Hier een kleine boerenkool en zelfs een paar jonge sprietjes koriander waar ik het

blad mooi rondom verdeel. Bescherming en isolatie kan ook hen alleen maar goed doen!

Schooltuinlessen

Ook de schooltuintjes moesten winterklaar gemaakt worden. In de laatste les voor de herfstvakantie

gingen we de tuintjes onkruidvrij maken en bladeren verzamelen voor een mulchlaag.

Hoewel mijn lessen afgelopen zijn en de kinderen hun tuindiploma al kregen, mogen ze

samen met de meester de mulchlaag nog een beetje aanvullen als er 

weer voldoende bladeren op het schoolplein liggen.

De meeste schooltuinlessen vonden binnen in de school plaats. 

Wat vonden de kinderen het bijzonder om te koken en om met nieuwe dingen te experimentern.

Ik weet niet wie er meer genoot: zij of ik!

Hier nog een laatste fotootje bij het maken van de frambozenlimonadesiroop... 

Het kookplaatje staat gewoon achterin de klas.

Bovenop de werkschriften en -boeken van taal.

Leuk, toch?!

Plannen voor volgend jaar

Volgend jaar wil ik natuurlijk weer schooltuinlessen geven.... de directeur gaat kijken hoe 

daar (ook financieel) ruimte voor is. Ik heb in ieder geval prachtige lessen klaarliggen!

Wat niet:

Volgend jaar ga ik geen muismeloen meer zetten.... daar had ik dit jaar zó vreselijk veel woekerende planten van en zóveel oogst. bovendien vond ik ze wel lekker

 - vooral die Indiase curry die ik verzon met muismeloen (klik)- maar de anderen hier in huis vonden  het niet zo lekker.

Augurken heb ik nog steeds genoeg van vorig jaar, dus ook dat sla ik nog een jaartje over.

Meiraapjes zet ik ook niet meer.... deze vergeten groente mag van mij vergeten blijven

En radijs mag ik niet meer zetten van Peter... hij  vindt het verschrikkelijk en als het eenmaal groeit, stop ik het toch weer ergens in een gerecht ;)

Wat wel:

Ik wil nu eindelijk heel graag een Luffa plant zelf opkweken in de kas..... om vervolgens mijn eigen spons te oogsten. Hóe leuk is dat!!

Verder wil ik experimenteren met zoete aardappels, om ze zowel binnen als buiten de kas te zetten.

Oost-Indische kers heb ik nog niet eerder in mijn tuin gehad, dat zou ik nu wel graag willen.

Niet alleen zijn de prachtige bloemen eetbaar en fleuren ze je hele bord op, maar ook het blad is eetbaar en de knopjes kun je inmaken als kappertjes. Echt een must-have-plant!!

Met droogbonen wil ik graag uitbreiden. Niet alleen meer een rijtje kidneybonen - die het dit jaar niet zo goed deden - maar ook linzen (zoals de tuinbuurvrouw), bruine, witte en zwarte bonen. 

En misschien een keer het echte heilige boontje, want die bestaat!!

De saffraankrokusjes mogen blijven en dat is zo makkelijk met bolletjes in de grond... 

daar heb ik geen omkijken meer naar.

Ik hoop dat mijn peperexperiment slaagt. Dan heb ik alvast drie peperplanten die zó mijn kas in kunnen. 

Mijn kweepeerboom wil ik gaan verplanten vanuit de tuin van de buurman - die er nu spijt van heeft dat mijn boom bij hem staat - naar mijn eigen tuin.... ben benieuwd of dat goed gaat, maar de buurman is een boomkweker geweest, dus vertrouw ik maar op zijn kennis en inzicht....  meer hierover volgt.

Meer plannen en ideeën komen vast nog bij me op. Heb jij nog een geweldig idee? Of een plant die bij jou in de tuin echt een succes was? Wat moet ik volgend jaar echt eens uitproberen?!

Laat het me weten....

Tot de volgende moestuin blog!!