woensdag 1 juni 2022

Dennenknopsiroop; twee bereidingswijzen

Dat er een serieus verkoudheidsvirus rondwaart, zag ik al een tijdje aan de populariteit 
van mijn tijmsiroop en andere blogs over hoestdrank.  Ik deed er gelukkig niet aan mee, dacht ik.
 Tot ik plots op vakantie wakker werd met een droog, pijnlijk gevoel in mijn keel.... 
Dat ging niet over met wat drinken, het werd alleen maar erger.
 De dag daarna was mijn keel pijnlijk en rauw en kon je het al horen wanneer ik praatte.
Ik had een fikse keelontsteking!
Gelukkig had ik nog hoestsiroop staan: saliesiroop (klik) voor een dieper liggende, vastzittende hoest 
en een honing hoestsiroop met citroen, gember en salie (klik)
Mijn tijmsiroop is meer geschikt voor kriebelhoest in de keel, oftewel oppervlakkige hoest. 
Ik had 'm niet nodig en dat was maar goed ook, want deze was gaan gisten en niet meer te gebruiken.

Na een paar dagen werken, waarbij ik ochtendenlang aan het praten was - en regelmatig een slokje hoestsiroop tussendoor moest nemen -  was mijn hoestdrank toch echt op!
En mijn keelklachten niet over ;)
Hoog tijd om nieuwe te maken. Ik maakte tijmsiroop, want de tijm groeit goed dit voorjaar.
Maar kreeg ook een reminder dat jonge dennenscheuten nu (van half april tot eind mei) 
geplukt kunnen worden 

om daar een heerlijke en heilzame hoestsiroop van te maken...


Op je gezondheid!

En dat wilde ik graag eens gaan uitproberen, dennen staan namelijk bekend om hun gezonde, heilzame eigenschappen voor met name je keel.
Hippocratus, de grondlegger van de geneeskunde die 470 jaar voor Christus leefde, mengde al dennenknoppen met honing en schreef dit voor als medicijn bij hoest, verkoudheid, keelpijn, jicht en reuma...
Grove den bevat een slijmoplossend middel en bevordert daardoor het ophoesten van slijm. Het werkt ontstekingswerend en ontsmettend. Het bestrijdt schimmels en bacteriën, zuivert de luchtwegen en bijholten en stimuleert de ademhaling.
Hierdoor is het bij uitstek een probaat middel tegen: keelpijn, keel- of amandelontsteking, hoesten, bronchitis en verkoudheid.

Je kunt de naalden het hele jaar door gebruiken in bijvoorbeeld thee, maar in april en mei bevatten dennenknoppen de hoogste concentratie geneeskrachtige stoffen!
De den bevat veel vitamine C en is daardoor weerstandsverhogend. Ze is ook bloedzuiverend.


Ik kwam er na wat zoeken achter dat je op twee verschillende manieren 
een mooie dennenknopsiroop kunt maken.
De snelle en de langzame manier. Beide bevatten suiker, de hoestdrank 
die op de langzame manier gemaakt wordt, bevat alleen suiker, zelfs geen toegevoegd water. 
 Ik geloof dat tijd hier een toverwoord is voor kracht. 
Wanneer iets de tijd krijgt om te groeien of te rijpen, wordt het sterker en krachtiger.
Maar kies zelf....

Straks meer over het onderscheid tussen de verschillende naaldbomen...



Ik deel het eerste recept.


Langzame dennenknopsiroop


Ingrediënten:
  • dennenknoppen
  • biologische rietsuiker
  • een grote pot

Hoe maak ik het klaar:
Er staan geen hoeveelheden bij de ingrediënten, omdat je zoveel kunt plukken als er in je pot past.
Zorg voor een goed schoongemaakte pot. Ik nam een weckpot, maar een kleine(re) jampot kan ook.
Pluk de dennenknoppen niet te laag bij de grond en kijk goed of er geen beestjes op zitten. Strooi een dun laagje rietsuiker op de bodem van de pot en leg een laagje dennenknoppen hier bovenop. Druk een beetje aan. Strooi hier een dunne laag suiker overheen. Bedek de suiker met een volgende laag dennenknoppen en ga zo door: laagje om laagje.
Het mooie bij deze methode is dat je niet alle knoppen in één keer hoeft te verzamelen... Pluk wanneer het je uitkomt weer een nieuwe hoeveelheid knoppen voor een volgende laag. De onderste knoppen kunnen alvast hun vocht en hars afgeven aan de suiker....

Ga door tot de pot vol is, of tot je het genoeg vindt. Dek af met een laag suiker.
Sluit de pot en zet op een warme, zonnige plek.
Laat de pot twee tot drie maanden staan.
Je ziet dat de suiker vloeibaar wordt, doordat het zich mengt met het vocht uit 
de knoppen van de den. De naalden zijn een soort harskanalen.
Je ziet dat het langzamerhand een siroop wordt.
Je kunt tussendoor al een lepeltje proeven, maar hoe langer het staat,
hoe beter de inhoudsstoffen kunnen intrekken.
Je hebt alvast een pot vol, voor wanneer de -r-  weer in de maand komt.

Op dezelfde manier maakte ik ooit eens uiensiroop.
Net zo makkelijk, net zo goedkoop, alleen nog sneller klaar.....  Klik

Met mijn zere keel heb ik echter geen geduld om maanden te wachten op mijn dennensiroop,
dus maakte ik ook een flesje snelle dennensiroop!

En om daar maar snel mee te beginnen volgt hier het recept,
natuurlijk kun je dit verdubbelen om een voorraadje aan te leggen.




Snelle dennenknopsiroop

     voldoende voor een klein flesje

Ingrediënten:
  • 100 g dennenknoppen
  • 250 ml water
  • 150 bio rietsuiker

Hoe maak ik het klaar:
Verzamel de dennenknoppen en spoel ze goed af in een vergiet. Doe ze samen met het water in een pan en breng aan de kook. Laat het dertig minuten koken. Ben je verkouden en heb je een lage weerstand, ga dan af en toe boven de pan hangen en adem diep de gezonde dennengeur in.

Laat even afkoelen en zeef de geconcentreerde dennenthee door een kaasdoek.
 De dennenknoppen kun je weggooien.

Het is een melkachtige vloeistof geworden.
Breng deze nu met de suiker opnieuw aan de kook.
Laat zonder deksel op de pan 10 minuten inkoken.
Laat je het langer inkoken dan kun je gaan voor de hoestpastilles (klik) en maak je 
er dennenknopsnoepjes van. Goed voor je keel en makkelijk mee te nemen.
De hoestsiroop mag wat stroperig worden...
Zorg dat je een brandschoon flesje (liefst uitgekookt) klaar hebt staan en giet de hete siroop erin
Bewaar in de koelkast en neem bij een zere keel dagelijks drie eetlepels.

Ook kinderen mogen deze hoestdrank gebruiken,
geef hen twee maal daags een theelepel.




Verschillende naaldbomen

Zie jij soms tussen de bomen het bos niet meer?
Helaas woon ik niet in of dichtbij een bos, maar middenin de randstad.....  
Gelukkig in een groene stad en het groene hart is op fietsafstand, maar toch...
Ik moet echt op zoek naar naaldbomen en tussen allemaal verschillende naaldbomen dé den ontdekken.
Het oude kerstliedje "oh dennenboom, oh dennenboom" zet je namelijk snel op het verkeerde been. 
Wat we met Kerst massaal in huis halen, is namelijk geen den, maar een spar.  
Dus op zoek naar een uit de kluiten gewassen, mooie dennenboom is meestal 
een mooie Nordman spar of blauwspar. Afgaan op het uiterlijk is hierbij niet handig.

Het volgende ezelsbruggetje kan helpen als je kijkt naar de groeiwijze van de naalden.

  • De D van Den is ook de  D van Duo
  • De S van Spar is ook de S van Single
  • De L van Lariks is ook de L van Legio

Oftewel: dennennaalden groeien altijd per twee tegelijk, 
bij een Spar groeien de naalden los van elkaar en 
bij een Lariks groeien de naalden als een bosje bij elkaar.

Op mijn dagelijkse rondje met de hond kwam ik al gauw een prachtige dennenboom tegen, 
vlakbij huis. De naalden groeiden  bij elkaar, dus het was een den....  dacht ik.

Wát een geluk!
En een week lang, elke ochtend om 7 uur 's ochtends, plukte ik rondom de knoppen van deze den....

Eerst verzamelde ik voldoende knoppen voor mijn hoestsiroop die op de langzame manier gemaakt
 kan worden.
Toen deze pot bijna helemaal vol was, werd ik echter overvallen door twijfel....
had ik nu wel of geen dennenknoppen geplukt?
Of was het misschien toch een spar?
Ik probeerde andere naaldbomen te ontdekken en ging zelfs
 bij verschillende buren op bezoek, speciaal om hun naaldbomen van dichtbij te kunnen bekijken.

Ik had van die mooie dennenboom nu wel de toppen geplukt, maar het bleek een spar te zijn!
Hier dacht ik dat de naalden per twee tegelijk groeiden,
maar groeien ze echt per twee tegelijk, dan  zitten ze ook per twee vast aan elkaar.
zoals je hier boven mijn duim goed kunt zien!
 Deze blog zou bijna niet geschreven zijn door schaamte over mijn vergissing....
Maar...  we blijven mens en maken fouten. 
En als je niet van je eigen fouten leert, kun je van die van een ander en van mij leren...

Waarschijnlijk was 'mijn den' een oude kerstboom van iemand; ooit uitgeplant in het plantsoen.
Het oude liedje....
Dus al mijn geplukte 'dennenknoppen' waren sparrenknoppen....
Is nu mijn hoestsiroop mislukt?

Oh nee, gelukkig niet! 
En dat maakt het weer een hoopvol verhaal.
Ook sparrenknoppen hebben een geneeskrachtige werking en zijn 
gezond voor de luchtwegen.
Sparrenknoppen werken goed bij ziektes en aandoeningen van het ademhalingssysteem.
Het helpt  ook bij de bestrijding tegen schimmels en is goed voor je doorbloeding.
Dus eigenlijk heeft het bijna dezelfde werking als de den.
Alleen... de den is wat krachtiger en is bovendien een inheems groeiende boom in ons  land.

Gelukkig wist ik nog wel het onderscheid tussen een Taxus en een andere naaldboom.
Vergis je daar niet in, een Taxus is giftig!

Niet getreurd: ik maakte sparrensiroop en die is nog steeds heel goed voor je keel.

Natuurlijk vond ik - nadat beide siropen net gemaakt waren -
een paar echte dennen... 
daar ga ik nu maar thee van drinken;)

En om volgend jaar  zeker weten dé echte dennensiroop te kunnen maken,
kocht ik van mijn verjaardagsgeld een mooie, struikvormige den.
Een Pinus  mugo pumilio, oftewel dwergbergden.
Hij wordt niet hoger dan zo'n 30cm,  kan tegen extreme kou,
heeft een arme bodem nodig (geen mest) en is groenblijvend.
Ik klemde 'm  in een hoekje van de tuin, tussen de tegels in

en al wordt 'ie niet groot... ik heb nu wel een echte den, compleet met naalden!
Kan ik volgend jaar vast een klein flesje hoestsiroop maken.
En als het niet genoeg is...  ik weet nu waar de dennen groeien ;)

Jij ook?

Een  biologisch flesje dennenknopsiroop bij Holland & Barret kost je zo'n  7 euro
en dan krijg je 0,1% pinus (den) er in.
En  dit is de rest:

Tarwesiroop*; echinaceaextract* (3,7%); tijmextract*, extract van zwarte bes* (Ribes nigrum); propolisextract* (1,1%); eucalyptusextract; salie-extract (Salvia officinalis); zonnedauwextract (Drosera rotundifolia); extract van haagbeuk (Carpinus betulus); etherische oliën: eucalyptus* (Eucalyptus globulus, Eucalyptus smithii), den* (Pinus sylvestris 0,1%), tijm* (Thymus zygis ct. linalol), pepermunt* (Mentha piperita) *biologische teelt.


Zelf maken is niet alleen leuk omdat het goedkoop is, je weet ook precies wat er in zit.
En dat vind ik wel belangrijk;)

Heb jij al eens je eigen hoestsiroop gemaakt?!
Sla dit recept op, als je er dit jaar niet aan toegekomen bent...




4 opmerkingen:

Adelheid zei

Al een paar jaar maak ik dennenknoppensiroop in honing. Ik vind al die suiker die gebruikt wordt, zacht gezegd, niet fijn. In de honingpot met vloeibare honing doe ik een aantal dennenknoppen, draai het deksel losjes op de pot, en zet hem dan een paar weken in de zon. Je krijgt een heerlijk smakende honing, die mij goed helpt bij keelpijn!

Tamar zei

Super goede tip à la Hippocratus, dank je wel Adelheid. Ga ik volgend jaar zeker ook doen. Nog heel even wachten op de honing van m'n eigen bijtjes...

Anoniem zei

Ik kwam in mijn facebookgroep dit tegen, geschreven door iemand die hier wel in thuis is:

Gifstoffen in de Spar.
Ik lees vaker dat mensen sparrenboom-topjes gebruiken voor in hun gerechten.
De spar wordt van oudsher gebruikt voor medicinale doeleinden, i.v.m. de inhoudsstoffen die de boom
Van lariks weten de meeste nu wel dat deze giftig is en dat de taxus dat ook is, beide komen overgens uit de coniferen familie.
Maar als je dennetopjes plukt, kun je dit het beste doen van de grove den, door sommige (waaibomen) genoemd. Beiden komen uit de familie van de pinaceae, maar toch is er een verschil.
De sparren boom (Picea) heeft gifstoffen die in grotere hoeveelheden, of bij gebruik op langere termijn schadelijk kunnen zijn.
De grove Den (Pinus sylvestris) heeft deze stoffen niet.

De giftige stoffen waar ik het over heb is terpeenzuur, het is een organische verbinding en is afgeleid van isopreen.
isopreen wordt beschouwd als mogelijk kanker verwekkend, de stof is acuut niet gevaarlijk maar kan op langere termijn schade aan het lichaam veroorzaken.
Met contact met de huid, treden roodheid en jeuk op.
(Wie herkent dit niet als hij een kerstboom versleept)
Als isopreen geïnhaleerd wordt kan er imitatie aan de luchtwegen ontstaan. U begrijpt bij culinair gebruik kan de schade inwendig veroorzaakt worden
Dan heb je nog de stof, Borneol; een redelijk stabiele verbinding, maar kan irriterend zijn voor; luchtwegen, ogen en huid.

Deze stof is niet direct toxisch maar kan dat wel in grotere hoeveelheden zijn.
Borneol is licht ontvlambaar!

Dan is er nog een derde stof, namelijk;karmijnzuur .
Deze stof is ook bekend als de rode kleurstof om snoep mee te kleuren. Echter, wordt die weer gewonnen uit de schildluis.
Karmijnzuur uit de sparrenboom kan net als karmijnzuur uit de schuildluis, hyperactiviteit bij kinderen en bij (HSP) volwassen veroorzaken. In cosmetica waar het ook in gebruikt wordt, kan het huidirritatie opleveren.

Als kleurstof in voedsel kan karmijn ernstige allergische reacties opleveren ,of in sommige gevallen een anafylactische schok voor mensen die met de stof werken.

Het gebruik van sparrenboom kan epilepsie veroorzaken of neiging tot toevallen.
Gastritus, maagzweer of acute alvliesklieronsteking veroorzaken.




DIT ARTIKEL GAAT OVER INHOUDSSTOFFEN VAN DE SPAR, OOK NIET OVER DETERMINEREN EN OOK NIET OVER INHOUDSTOFFEN VAN DE DEN

Tamar zei

Bedankt voor de zorgvuldige en gedetailleerde aanvulling. Ik heb nog steeds wat sparrensiroop van vorig jaar in de koelkast staan... het gaat niet hard, gelukkig.
En dit jaar heb ik de echte dennenknoppen verzameld... komt het toch nog goed!😉