Hoewel het buiten al echt winters 'voelt', valt er meer dan genoeg te schrijven over de moestuin!
Ook in de winter is er altijd wel iets te zien of te doen!
Afgelopen maand had ik zoveel nieuws dat ik twee verhalen overwoog, maar dát kwam er niet van.
Het is dus één heel lang verhaal geworden. Ga er lekker voor zitten, neem er een kop
(kruiden)thee bij en lees mee over oogsten, groei, de veelzijdige knolselderij, witlof en
als bonus een warm zelf-maak idee van Peter. Heel eenvoudig en toch effectief.
Ja? Zit je er klaar voor? Dan beginnen we met witlof...
Witlof
Witlof is niet zo'n populaire groente omdat hij licht bitter kan smaken. Maar o, wat is 'ie lekker!
En heel erg gezond! Ik las ergens dat er recepten met witlof gezocht werden om deze groente
meer populair te maken. Vandaag geen recept met witlof, maar wel hóe je ze zelf kunt kweken.
En die recepten komen daarna vanzelf wel....
Witlof is een vrij complexe teelt in twee fases. Je begint in mei met zaaien in de vollegrond.
Dit jaar kwam de gezaaide witlof niet op... buurman Teuns witlof kwam juist goed op.
Gul als hij is, mocht ik van hem wat wortels oogsten. Vanaf oktober tot eind november
oogst je de penwortels. Voorzichtig met een spa, beter is een spitriek te gebruiken,
haalde ik de wortels boven de natte kleigrond.
Het is belangrijk om het loof aan de wortels een paar dagen de tijd te geven om af te sterven.
Op deze manier halen de wortels de laatste restjes voedingsstoffen uit het blad.
Met al die regen legde ik de witlof in de droge kas die inmiddels toch leeg is.
Daarna moeten de wortels behandeld worden.
Met een mesje schraapte ik opgedroogde aarde eraf.
Snijd het loof weg op 3 tot 4 cm van de wortel.
Snijd je korter dan kun je de groeipunt raken en dan krijg je geen witlofkropjes, maar een soort witlofrozetjes die uit losse blaadjes bestaan. Laat je het blad langer dan 5 cm zitten,
ook dan krijg je geen compacte kroppen, maar een losbladige krop... Dus dit let wel nauw.
De penwortels kortte ik iets in, tot ze allemaal ongeveer dezelfde lengte hebben.
Als je je aan al die voorwaarden hebt gehouden, komt de echte witlofteelt.
Je kuilt de witlofwortels in of je zet ze op zand of op een bak met water in het donker....
Ik groef een langwerpige kuil in de kas en daarin zette ik de witlofwortels strak
tegen elkaar aan op een rijtje. Je kunt meerdere rijtjes wortels voor elkaar zetten.
Dek de wortels af met een laag van 10 cm aarde eventueel vermengd met zand om de grond
wat luchtiger te maken. Je kunt hier ook een mulchlaag van bladeren gebruiken
of een laag stro als extra isolatie. Wil je de witlof later oogsten, dan kun je
de afdeklaag dikker maken tot wel 30 cm. Tot slot dek je de wortelberg af met een stuk plastic.
Ik gebruikte een opengeknipte vuilniszak.
Zo worden de wortels niet te koud of te nat en het isoleert goed.
Na zo'n drie tot vier weken, net voor de kerst, ga ik kijken of de witlof gegroeid is
en of ik wat nieuwe recepten kan uitproberen met witlof uit de tuin.
Ik ben heel benieuwd! Duim je mee?!
Zoete aardappelen
Misschien was het wat laat in het jaar, ze zaten eerder 150 dagen dan 100 dagen in de grond, maar eindelijk oogstte ik de zoete aardappels. Dit jaar had ik vier planten in de kas gezet en wat groeide het blad goed. Het kroop niet alleen overal als bodembedekker, maar met zijn lange takken kroop het langs het glas van de kas naar buiten en zelfs tot bovenin de nok.
Geen wonder dat mijn kas bijna uit z'n voegen barstte.
En het begon allemaal zó klein in mei...
met prachtige bloemen in augustus!
Je ziet dat de bataat familie is van de winde, al
had ik dat ook door het woekeren kunnen raden.
Geen wonder dat ik toch wel heel nieuwsgierig was, naar
wat zich onder de grond had gevormd.
En begin november - enigszins droog in de kas -
oogstte ik kronkelige grote en vooral kleine rode bataten.
Ik ben er blij mee!
Het zijn er niet erg veel, maar ik kan ze heerlijk verwerken.
Heb jij de taco's met zoete aardappel al geprobeerd? (klik)
Of wacht je op de curry die ik volgende week met je ga delen?
Zoete aardappel.... ik krijg er geen genoeg van!
Wortels
Je hebt winterpeen en zomerwortelen. Deze laatste had ik in de tuin gezaaid.
Tijd om ze uit de grond te halen, want zoals de naam het al zegt: ze zijn bedoeld voor de zomer.
's Winters in de koude en natte grond kunnen ze gaan rotten.
Ze zijn niet erg dik of mooi recht, maar het is nog een mandje vol.
Wist je dat je wortels prima kunt bewaren in .....
zand? Dan blijven ze het beste bewaard.
Andere knol- of wortelgroente kun je ook op deze manier bewaren.
Zet een emmer met zand en groentes op een vorstvrije plek. Zo kun je in de winter
schat- en zandgraven naar een knapperig vers worteltje.
De veelzijdige knolselderij
Elk jaar zaai ik als één van de eerste groentes dé knolselderij. Het is een extreem langzame groeier,
maar na 9 maanden, zo ongeveer in november kan de oogst beginnen. Het is een echte
wintergroente, kan goed tegen kou en is een welkome, aromatische
afwisseling op het wintermenu.
Ze kan gelukkig nog een tijdlang buiten blijven staan.
Wat ze wel nodig heeft is mest.... veel mest voor de knolvorming.
Maar wat ik zó leuk vindt aan deze aromatische knol?
Niet alleen de heerlijke en veelzijdige recepten die je kunt klaarmaken
met deze winterknol... kijk bij de - k - van knolselderij Klik!
maar ook het blad kun je prima gebruiken.
Dat is natuurlijk gewoon selderijblad.
Met wat extra's... de knol eraan!
Meestal heb ik niet zoveel blad ineens nodig, maar weggooien is zonde.
Dus was ik het grondig, snijd het fijn en vries het in.
Op bovenstaande manier kun je dat met allerlei soorten kruiden doen.
Als de selderij met wat water in een ijsblokjesvorm bevroren is, bewaar ik
de blokjes in een zakje. Zo heb je altijd selderij bij de hand.
Wanneer je knolselderij kookt,
doe dit dan in een klein laagje water.
Let op! Bij het afgieten vang je dit water op.
Drink dit als een lekkere cup a soup, wedden dat het je goed smaakt?!
Blij dat er nog een paar exemplaren in m'n tuin staan.
Winterkou
Niet alleen de planten krijgen het koud waardoor de groei bijna stil staat, ook mijn voeten in koude regenlaarzen zijn niet meer warm te krijgen.
En toen kwam ik deze oubollige laarsjes in babyblauw tegen in een supermarkt.
maar wel met een lekker gevoerde bont binnenkant.
Ik heb ze gelijk even ingewijd.
Dat wil wel lukken met al die regen!
Mulchen
Het is weer tijd om de bladkorven die hier her en der in de wijk staan, te legen en het blad
te gebruiken in de moestuin.
Een dikke laag natuurlijk materiaal over je tuin heeft vele voordelen:
- mulchen werkt isolerend, de bodem wordt beschermd
- de groei van onkruid wordt onderdrukt, het krijgt minder ruimte
- de mulchlaag is voedsel voor de bodem
- het zorgt voor een betere structuur van de grond
- het zorgt voor een betere vochthuishouding van de grond
Staan er nog plantjes in de tuin, zoals deze snijbiet, dan mogen die hun blaadjes
boven de mulchlaag uitsteken en kunnen ze blijven groeien.
Het is wel fijn om zoveel mogelijk verschillend blad en materiaal te gebruiken.
Eik, beuk en paardekastanje blad is wat minder geschikt omdat dit veel looizuur bevat
en de bodem kan verzuren. In kleine hoeveelheden kun je het wel mengen met ander blad
of mulchmateriaal.
De aarde in beide kassen zijn al mooi bedekt... nu de grote moestuin nog.
Ik doe het in stappen:
- onkruid wieden
- bladafval verzamelen (leve de bladkorven)
- een dikke laag bladeren over de tuin verdelen
- hier over heen de (zure) kippenmest verdelen die al een jaar heeft staan stinken....
En dan is mijn tuin echt winterklaar.
Plannen
Plannen maken voor de moestuin kun je niet vroeg genoeg doen....
Zo is het eten van een pompoen gelijk een goede reden om de meest mooie pitten
te bewaren voor het zaad. Eerst laat ik ze drogen op een stukje keukenrol
en veeg ik alle velletjes af.
Daarna moeten ze goed droog en donker bewaard worden.
Wil je van gekochte groenten zaad bewaren?
Zorg dan dat je biologische groente koopt.
Zaad bewaren kan ook heel goed van rode pepers en allerlei
soorten (droog)bonen.
Peperplanten
De peper is geen eenjarige plant en vorig jaar heb ik geprobeerd ze te laten overwinteren.
Van de vier planten is dat uiteindelijk met één gelukt. De planten bleken gevoelig voor luis en
omdat ik had gelezen dat ze weinig water mogen, stonden er een paar te droog....
Uiteindelijk heb ik één plant terug in de kas gezet, maar om onverklaarbare
reden verdroogde deze vervolgens in de kas. Alsof er een beestje
aan de wortels knaagde. Dus project mislukt.
Dit jaar doe ik een nieuwe doch halfslachtige poging.
De ene peperplant uit de moestuinkas leek te weinig wortels te hebben.
En ik heb hem niet binnen een half uur opnieuw in de grond gezet.
Met dit als resultaat.
Dus besluit ik de andere twee peperplanten in de kas te laten staan.
Niks verplanten, voorkom stress voor de planten.....
Maar overwinteren in de kas: is dat niet veel te koud?
Dát gaan we zien... in ieder geval heb ik ze al een beschermende mulch
laag gegeven voor warme voeten.
En... als het heel koud wordt en er nachtvorst voorspeld wordt...
Geef ik ze een klein kacheltje.
Afhankelijk van de grootte van de waxinelichtjes brand dit kacheltje
zo'n 4 tot 8 uur.
Kacheltje
Niet voor niks waarschuwt de ANWB om in de winter altijd lucifers en een paar waxinelichtjes
in je auto te leggen. Zeker als je op wintersport gaat, maar ook in Nederland is het in de winter belangrijk warm te blijven bij motorpech of een ongeluk of in een vreselijk lange file. Eén waxinelichtje zorgt dat je auto vorstvrij blijft en acht lichtjes geven 24 uur warmte in je auto als je ingesneeuwd raakt. Leve de waxinelichtjes!!
Als je deze warmte leidt, krijg je gericht op een enkele plaats warmte!
Peter maakte dit speciaal voor mij, omdat ik zo'n koukleum ben.
Wanneer ik de hele dag achter de laptop zit te werken, krijg ik zulke koude handen.
De waxinelichtjes verwarmen een metalen buis, een groter oppervlak dan alleen een kaarsje.
Deze wordt gloeiendheet want de warmte komt gemakkelijk in de buis
door de gaatjes die er onderin geboord zijn. (zie foto)
Omdat de buis ook nog eens gebogen is, wordt de warme lucht 'gestuurd'.
Warme lucht wil immers naar boven toe!
Zo kwam er echt warme lucht uit de omhoog gebogen kant van de buis, die op mijn
handen gericht werd. Een klein mini kacheltje met gestuurde warmte.
In een kleine afgesloten ruimte zoals een auto of kleine kas, kan dit deze ruimte verwarmen.
Als ik nu niet vergeet de kaarsjes aan te steken in de kas als het vriest, overleven mijn pepers
misschien de winter terwijl ze gewoon in de koude (licht verwarmde) kas staan.
Vooruit kijken
Deze hele maand november bloeiden ze nog... de goudsbloemen. Vrolijke zonnetjes die ik graag wil delen voor al die mensen die de zon missen en opzien tegen een lange grauwe winter (ik stiekem ook!)
Over drieënhalve maand is het weer lente!
En ondertussen verzamelen we zaad, eten we de voorraad
augurken, diepvriesgroente en -fruit, jams en chutneys, op
en groeit de knoflook! Hoopvol dwars tegen alle kou in.
Volgende maand weer een moestuinblog met
wintergroente, tips om je eigen winterwasmiddel te maken
èn.... mis het niet! Ter ere van mijn 1000ste blog kun je nog meedoen met de winactie.
Nog twee blogs te gaan! Kijk voor meer info hier!
Hoor graag van je :)
